چاقی و مدل ذهنی

چاقی و مدل ذهنی

چاقی و مدل ذهنی _ اضافه وزن و چاقی چیزی نیست که فکر کنید صرفا در اثر خوردن غذا و کم تحرکی بوجود میاد. بلکه خیلی وقت ها این چاقی و افزایش وزن بخاطر طرز فکر و مدل ذهنیِ که ما داریم. به همین خاطر قبل از اینکه کاهش وزن رو با غذا نخوردن شروع کنیم، باید به تغییر مدل ذهنی و نوع تفکر پرداخت. به همین خاطر، در ادامه این مطلب، قصد داریم به بیان تاثیر اهمیت مدل ذهنی بپردازیم. همراه ما باشید

مدل ذهنی چیست؟

قبل از هر چیز، بنظر میاد تعریف مدل ذهنی میتواند یک چشم اندازی از موضوع به ما بدهد. مدل ذهنی و مفاهیم و مباحث مرتبط با آن، چندین دهه است که به حوزه‌های مختلف علمی راه پیدا کرده‌اند.
روانشناسان، متخصصان آموزش و یادگیری، جامعه شناسان، علاقه‌مندان به توسعه فردی و حتی متخصصان هوش مصنوعی، هر یک از زاویه‌ی متفاوتی به این بحث توجه نشان داده‌اند.
مهم است که به خاطر داشته باشیم که ریشه اصلی مفهومِ مدل ذهنی در روانشناسی شناختی است.

روانشناسی شناختی (Cognitive Psychology) به درک نحوه‌ی عملکرد ذهن علاقه‌مند بوده و هست، و طبیعی است که درک ذهن از جهان اطراف می‌تواند یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد علاقه در روانشناسی شناختی باشد.

نقشه جهان بیرون در ذهن ما چگونه ثبت می‌شود؟

یکی از نخستین پرسش‌هایی که روانشناسی شناختی با آن مواجه شد، نحوه ثبت رویدادهای جهان بیرون در ذهن انسان بود.
مشخص است که ما همه‌ی جزئیات جهان اطراف خود را به خاطر نمی‌سپاریم.
برای درک مدل ذهنی چاقی و اضافه وزن انسان ها، مثالی را مطرح می کنیم، که خودش می تواند یک مدل ذهنی برای شما ایجاد کند.

مثال چاقی و مدل ذهنی

تصور کنید در بیرون ایستاده و به درختی نگاه می‌کنیم. چه اتفاقی می‌افتد؟ چشمان شما بر روی فوتون‌های نوری که به شبکیه آن وارد می‌شود تمرکز می‌کنند. سلول‌های حساس به نور در شبکیه با ارسال پالس‌های عصبی به مغزتان پاسخ می‌دهند. مغز این سیگنال‌ها را پردازش کرده و تصویری از درخت در ذهنتان ایجاد می‌کند.

تا این لحظه تنها به مکانیزم‌هایی اشاره کرده‌ایم که به کمک آن شما یک درخت را متوجه می‌شوید. اشاره‌ای به اینکه درخت چیست یا تغییرات مورد نظر در طول زمان نکرده‌ایم. فقط اطلاعات بصری مد نظر هستند. هیچ اطلاعاتی وجود ندارد که یه شما بگوید یک درخت چه چیزی است.

چه چیزی باعث می‌شود که تصویر یک درخت در ذهن شما شکل بگیرد به نحوی که گویی واقعا یک درخت درست در مقابل شما وجود دارد؟ این همان جایی است که مدل ذهنی وارد عمل می‌شود و شما شروع می‌کنید به تفکر درباره درخت.

فهم مفهوم درخت

درخت یک مفهوم از چیزیست که در واقعیت فیزیکی وجود دارد. “مفهوم درخت” یک مدل است. فهم مفهوم درخت نیازمند اطلاعات بیشتری نسبت به تجربه صرف بصری آن است. بلکه بر اساس تجربیات و دانش گذشته ساخته می‌شود.

درخت یک نوع گیاه است. موجودی زنده که رشد کرده و ظاهرش به مرور زمان و معمولا تغییر فصول عوض می‌شود. درختان سیستم ریشه دارند. از برگ برای فوتوسنتز استفاده می‌کنند. چوب از درخت گرفته می‌شود.

چنین حقایقی را می‌توانیم با اطمینان بیان کنیم، چرا که درباره درختان در مدل ذهنی خود خاطرات و دانش داریم. مدل‌های ذهنی دانش ما را شامل می‌شوند و به ما کمک می‌کنند که دانش جدید خلق کنیم. چاقی و مدل ذهنی

یادگیری یک حلقه‌ای و دوحلقه‌ای

کریس آرگریس در حوزه‌ی یادگیری دیدگاه‌های ارزشمندی دارد و برای مدل ذهنی، جایگاه مهمی قائل است. او عملاً در کنار مطرح کردن یادگیری یک حلقه‌ای و دوحلقه‌ای، تعریفی از مدل ذهنی هم ارائه کرده است. همچنین بحث ساده اما مهمی را مورد توجه قرار داده است و آن فاصله‌ی بین دانستن و عمل کردن است. اما برای آشنایی با مفهوم مدل ذهنی در نگاه کریس آرگریس، باید ابتدا تعریف او را از فرایند یادگیری بشناسیم. پس اجازه بدهید چند بحث‌ ساده‌ی مقدماتی را با هم مرور کنیم:

کلمه یادگیری معانی و سطوح متعددی دارد و در هر فضا و هر بحثی، با هدف متفاوتی به کار برده می‌شود. نظریه پردازان مختلف هم، هر یک یادگیری را به شیوه‌ای تعریف کرده‌اند.

تعریف یادگیری

یکی از رایج‌ترین و سطحی‌ترین معانی یادگیری در سالهای نخستین مدرسه، به خاطر سپردن است. کسی که در دوران مدرسه درس تاریخ را یاد گرفته است، احتمالاً توانسته تعداد خیلی زیادی نام پادشاهان و جنگ‌ها و تاریخ تاسیس و انقراض سلسله‌ها را به خاطر بسپارد.

دومین معنای رایج یادگیری در گفتگوهای روزمره، استفاده از دانسته‌های قبلی برای حل مسائل جدیداست. شاید بتوان گفت در همان دوران مدرسه، یادگیری ریاضیات و فیزیک و هندسه، چیزی از جنس این نوع یادگیری محسوب می‌شود. در ادامه با انجام یک تمرینِ فرضی، به مرور این تعریف می‌پردازیم. چاقی و مدل ذهنی

تمرین:

مثالی از یادگیری یک حلقه‌ای و دو حلقه‌ای مطرح کنید. برای اینکار…
• یک هدف شخصی یا شغلی را تعریف کنید.
• به اقداماتی که برای نزدیک شدن به آن هدف انجام می‌شود اشاره کنید.
• توضیح دهید که چگونه ممکن است مدل ذهنی تغییر کند و یادگیری در حلقه‌ی دوم شکل بگیرد.

جواب تمرین:

• فرض می کنیم که هدف موردنظرمان داشتن رضایت و تجربه یک زندگی باکیفیت هست. فکر می کنیم برای رسیدن به آن هدف باید در زمینه کسب و کار آدم موفقی باشیم، و چندسال سخت تلاش کنیم تا به جای مطلوبی برسیم. همچنین برای تحصیل به خارج بریم و دکترا بگیرم، بعدها که به اون جای مطلوب رسیدیم به دیگران هم کمک می کنیم.
• مدتی بر اساس این مدل ذهنی عمل می کنیم و می بینیم خبری از اون رضایت خاطر و حس خوب نیست! گاهی فکر می کنیم یه جای کار ایراد دارد. گاهی هم فکر می کنیم، اول مسیر همینطوریه، شاید در مقصد به اون هدفمان برسیم.
• فرض کنید کتاب هایی میخوانیم یا حرف هایی می شنویم که با روش فکر کردن و تصمیم گیری ما تناقض دارد.
• در کتابی میخوانیم که تلاش برای به دست آوردن چیزی آدم را خوشبخت نمی کند، بلکه تبدیل شدن به یک آدم بهتر(نه داراتر) آدم را خوشبخت تر می کند(کتاب “داشتن و بودن” اریک فروم).

در ادامه…

• جایی دیگر، نتیجه تحقیقی را می خوانیم که می گوید آدم هایی خوشبخت تر هستند که به جای اینکه منابع و دارایی هاشون را صرف خرید ماشین و خانه و چیزهای دیگر بکنند، آنها را صرف تجربیات جدید می کنند، مثلاً از جاهای دیدنی دنیا دیدن می کنند، کلاس های جالبی می روند و مهارت های جدید یاد می گیرند، ایده‌هاشون رو اجرا می کنند و غیره.
• از یک روانشناس می شنویم که آسان ترین روش خوشبخت شدن، تمرکز روی خود و درست کردن باورها و ارزش ها و مشکلات درونی است. تلاش برای داشتن عزت نفس و سلامت روانی و اجتماعی است.
• جای دیگر، از یک کارآفرین بزرگ می شنویم که در مسیر موفیت و خوشبختی آدم از همان قدم اول حس خوب دارد و از مسیر لذت می برد. وقتی از مسیر لذت نبریم، و در مقصد وقتی بفهمییم چکار کردیم با زندگی و زمانی که داشتیم، حالمون بدتر می شود!
• آدمی رو می بینیم که با اینکه خیلی توانا نیست، اما به آدم هایی که از خودش پایین تر هستند به شکل هوشمندانه و موثری کمک می کند.

نتیجه اینِ که، کم کم باورهایمان عوض می شوند، مدل ذهنی مان هم عوض می شود، تصمیمات متفاوتی می گیریم، متفاوت عمل می کنیم، و، با تکرار چندباره اون سیکل دوم در فرض بالا، می بینیم که رضایتمان بیشتر و بیشتر می شود و مدل ذهنی مان هم بیشتر عوض می شود. چاقی و مدل ذهنی

فاصله‌ی بین دانستن و عمل کردن

اما تعریف دیگری از فرایند یادگیری دارد که امروز برای همه‌ی کسانی که در حوزه‌ی سیستم و تفکر سیستمی فعالیت می‌کنند، تعریفی رایج و شناخته شده ایی است. تعریفی که در آن برای مدل ذهنی هم، جایگاه مشخص و دقیقی در نظر گرفته شده است.

به این فکر کنید که بهترین روش یاد‌گیری شما چیست؟ اگر اطلاعاتی را که در این مطلب هست را به صورت تصویری یا شنیداری نشان می‌دادیم، مثلا از طریق اینفوگرافیک یا ویدئو یا پادکست، آیا بهتر یاد نمی‌گرفتید؟ در این ادامه، می‌خواهیم به سبک‌های یادگیری VAK نگاهی بیندازیم و اهمیت آن را در درک بهتر دیگر سبک های یادگیری بررسی کنیم. چاقی و مدل ذهنی

مدلِ سبک‌های یادگیری VAK چیست؟

مدلِ سبک‌های یادگیری VAK، (تصویری Visual، شنیداری Auditory، لمسی Kinesthetic) در دهه‌ی ۲۰ میلادی و توسط روان‌شناسان توسعه پیدا کرد. هدف آنها این بود که رایج‌ترین روش های یادگیری را در افراد پیدا کنند. بر‌طبق این مدل، بیشتر ما ترجیح می‌‌دهیم به یکی از این ۳ روش یاد بگیریم: تصویری، شنیداری و لمسی (گرچه، در عمل این سبک‌ها را با هم ادغام می‌کنیم).

• تصویری: فراگیری که سبک تصویری در او غالب باشد، اطلاعات را زمانی که به صورت تصویری ارائه شده باشند، مثل استفاده از تصویر، دیاگرام و نمودار، بهتر یاد می‌گیرد.
• شنیداری: فراگیری که شنیدن را ترجیح می‌دهد، در سخنرانی‌های آموزشی یا بحث‌های گروهی بهتر یاد می‌گیرد. حتی شنیدن صدای خودش یا تکرار اطلاعات به معلم نیز می‌توانند مفید باشند.
• لمسی: فراگیری که یادگیری لمسی در او غالب باشد، تمایل دارد اطلاعات را لمس کند، مانند زمانی که از جزوه یا کتاب استفاده می‌کند.

توجه:

معلمی نیوزلندی به نام نیل دی. فلمینگ (Neil D. Fleming) به این سه مورد، خواندن و نوشتن را نیز اضافه کرد.

• خواندن/نوشتن: فراگیری که خواندن و نوشتن در او غالب باشد، با تکرار کلمات و نوشتن فرا می‌گیرد. البته، این سبک با سبک تصویری و صوتی تداخل دارد، اما معمولا فردی که با این روش بهتر یاد می‌گیرد، با نوشتن اطلاعات را در ذهنش منظم می‌کند. چاقی و مدل ذهنی

سبک یادگیری مدل ذهنی چاقی

خیلی وقت ها ما برای اینکه بفهمیم مدل ذهنی چاقی و اضافه وزن مان چطوری است، وارد کلاس آموزشی برنامه ریزی ذهن، یادگیری مهارت زندگی، یادگیری سواد تغذیه ای برای فهمیدن سبک غذا خوردن ما می شویم.
بعضا مشاهده می شود که همه شرکت کنندگان نتیجه خوبی از این آموزش ها دریافت نمی کنند. با توجه به توضیحاتی که در خصوص سبک یادگیری مطرح شد، بنظر میاد این افراد سبک یادگیری خودشون رو یه درستی درک نکردند، و نمی توانند با مطالب متنوعی که در این دوره ها ارائه می شود، ارتباط برقرار کنند.
در حالیکه که اگر با سبک یادگیری قالبِ خودشان، یه یادگیری بپردازند، هم سرعن یادگیری شان بیشتر می شود؛ هم در مدت زمان کم، نتایبج بیشتر و بهتری می گیرند. چاقی و مدل ذهنی

پیدا کردن سبک یادگیری

حتما تا حالا خودتان حس کرده‌اید که به کدام سبکِ یادگیری تمایل دارید. به عنوان مثال، در همان روزهای اول مدرسه وقتی خواسته‌اید به مسئله‌ای پاسخ دهید، آن را روی کاغذ می‌نوشتید (تصویری)، درباره‌اش صحبت می‌کردید (صوتی)، یا مدل یا نمایه‌ای قابل‌لمس از آن می‌ساختید (لمسی)؟ اما اگر هنوز هم درباره‌ی سبک غالب یاد‌گیری خود تردید دارید، می‌توانید با در نظر گرفتن این سناریوها، آن را پیدا کنید:

۱. به روش شکایت کردن خود فکر کنید

وقتی درباره‌ی چیزی شکایت می‌کنید، به احتمال زیاد احساسات‌تان غلیان می‌کنند و در نتیجه آن سبکِ برقراری ارتباط را که با آن راحت‌تر هستید، انتخاب می‌کنید. آیا در چنین موقعیتی، دوست دارید به چشمِ فرد مورد‌ نظر خیره شوید (تصویری)، با او تلفنی صحبت کنید (شنیداری)، مشت‌هایتان را به میز بکوبید (لمسی) یا ایمیل بنویسید (خواندن/نوشتن)؟ چاقی و مدل ذهنی

۲. خودتان را در موقعیتی که در آن معذب هستید، تصور کنید

اگر نیمه‌شب در شهر غریبی راه خود را گم کنید، چطور مسیرتان را پیدا خواهید کرد؟ آیا از نقشه استفاده می‌کنید (تصویری)، از کسی مسیر را می‌پرسید (شنیداری)، یا آن‌قدر به راه‌ رفتن ادامه می‌دهید تا متوجه شوید کجا هستید (لمسی)؟ چاقی و مدل ذهنی

۳. چه روشی را برای ارائه و سخنرانی ترجیح می‌دهید؟

به آخرین جلسه‌ی سخنرانی‌ که در آن شرکت کردید فکر کنید. کدام بخش بیشتر در ذهن شما باقی مانده است؟ اشکال و نمودارها (تصویری)، حرف‌های سخنران (شنیداری)، یا مشارکت مخاطبان (لمسی)؟ چاقی و مدل ذهنی

استراتژ‌ی‌هایی برای بهبود یادگیری

با اینکه همه‌ی ما تقریبا خودمان می‌دانیم به روش‌های مختلفی یاد می‌گیریم و اطلاعات را در حافظه نگه می‌داریم، شواهد علمی کمی برای اثبات آن داریم و در حالت کلی، اگر روش‌ آموزشی‌مان بر پایه‌ی یکی از سبک‌های یادگیری باشد بهتر خواهیم آموخت.

با این حال، عوامل دیگری نیز نقش مهمی در این زمینه بازی می‌کنند. به عنوان مثال، قابلیت یادگیری طبیعی، سطح مهارت‌های فنی، علاقه به موضوع و محیط آموزشی نیز، خیلی در یادگیری مؤثر هستند. چرا که آموزش باید انعطاف‌پذیر باشد و بر حسب شرایط، محیط و البته سبک یادگیری برنامه ریزی شده باشد.

ابزار یادگیری مدل ذهنی چاقی

ابزارها و منابع مختلفی برای تهیه‌ی برنامه‌های آموزشی وجود دارند که این سه سبک مختلف یادگیری را مد‌ نظر قرار می‌دهند. فراگیران تصویری یا خواندن و نوشتنی، به محرک‌های تصویری واکنش نشان می‌دهند. ممکن است برای آنها یادداشت برداری در حین استفاده از نقشه ذهنی راحت‌تر باشد. نقشه‌ی ذهنی موضوعات پیچیده را به اجزای کوچک‌تر و قابل مدیریت، تقسیم می‌کند تا هضم و به‌ خاطر سپردن آنها راحت‌تر باشد و می‌توان با استفاده از رنگ‌ها و تصاویر اضافه آنها را مؤثرتر کرد.

• جمله‌ی «یک تصویر کار هزار کلمه را انجام می‌دهد» در مورد فراگیران تصویری صدق می‌کند. پس بهتر است راه‌هایی برای استفاده‌ی مؤثر و خلاقانه از تصاویر پیدا کنید.
• فراگیران شنیداری، از بحث‌های گروهی و توضیحات لذت می‌برند. پس روش‌هایی مانند طوفان فکری، بحث و مجادله وداستان گویی برای آنها بسیار مفید خواهد بود.
• فراگیران لمسی، با انجام فعالیت‌ شکوفا می‌شوند، پس نقش‌ بازی کردن یا کار گروهی برای آنها مفید خواهد بود. چاقی و مدل ذهنی

حرف آخر چاقی و مدل ذهنی

سادگی و کاراییِ قابل درک مدل VAK، باعث محبوبیت آن نزد معلمان و مربیان شده است، اما باید به‌ خاطر داشته باشید که افراد ممکن است ترکیب‌های مختلفی از این سبک‌ها را در یادگیری داشته باشند. بنابراین وقتی می‌خواهید آموزش ببینید، سعی کنید ترکیبی از کمک‌های صوتی و تصویری و لمسی را در برنامه‌ی یادگیری خود بگنجانید، تا از آموزش هایی با هر سبکِ یادگیری، بتوانید نهایت استفاده را ببرند.

درپایان به این موضوع اشاره می کنیم، همین‌ که این مقاله را تا انتها ‌خوانید، نشان می‌دهد که به یادگیری و بهبود مهارت‌های خود در زمینه شناخت مدل ذهنی و درک تاثیر آن روی اضافه وزن و چاقی تان علاقه دارید. اما فراموش نکنید که مرز بین دانستن تا عمل کردن خیلی باریک است. بنابراین، تلاش کنید با میرواکشن هایی که انجام می دهید، آهسته آهسته تغییر را ایجاد کنید و هدف نهای خودتان، یعنی لاغری و کاهش وزن نزدیک شوید. سالم و تندرست باشید

چاقی و مدل ذهنی

منبع مدیریت استراتژیک بدن