چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

چگونگی آمادگی برای ماه رمضان _ هرچه عبادت عظیم‌تر باشد، مقدمات آن هم عظیم‌تر است. قرآن درباره ماه مبارک رمضان که ماه نزول قرآن است و ماهی است که شب قدر در آن قرار گرفته است، می فرماید که عبادت شب قدر برتر از عبادت هزار ماه است و در پایان آن عید فطر از بزرگترین اعیاد اسلامی است.

نکته قابل توجه اینجاست که تمام عبادت های الهی دارای یک سلسله مقدماتی است. برای اینکه این مقدمات انسان را به روح معنوی آن عبادت نزدیک کند، معمولا گاهی به صورت وظایف قطعی، و یا گاهی به صورت وظایف پیش مقدمی در شریعت آمده است، که به مقدمات قرینه و بعیده تقسیم بندی می شوند.

مثلا در نماز قبل از ورود به آن اذان، اقامه، طهارت بدن و لباس و… شرط مقارن است. اما برای رسیدن به روح نماز که حضور قلب است؛ صرف وضو و اجتناب از نجاست ظاهری کافی نیست. بلکه علاه بر آن از قبل، دل را باید از آلودگی های روحی پاک نگه داشت تا در نماز آن خلوص و حضور قلب حاصل شود. چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

چگونگی استقبال از ماه رمضان

البته مسائل ظاهری نیز برای خود حقایق و باطنی را در بر دارد اما بخشی از آن مقدماتی است که انسان باید آن را فراهم کند و در طول روز باید ذهن و دل را از آلودگی ها دور نگه دارد تا بتواند در نماز به آن حضور قلب برسد. در خصوص چگونگی آمادگی برای ماه رمضان و ورود به آن هم مسئله به همین نحو است. درچنین ماهی انسان وقتی می خواهد وارد آن شود قطعا مقدمات آن عمیق تر و عظیم تر است.

لذا از نگاه روایات دو ماه قبل، ورودی ماه مبارک رمضان حساب می شود. یکی ماه رجب که ماه ولایت و ماه امیرالمؤمنین(ع) و اهل بیت است، و دیگری ماه شعبان که ماه رسول الله(ص) است؛ که در صلوات خاص شعبانیه می خوانیم که “…شهر نبیک” یعنی ماه پیغمبر تو، و بعد از آن شهرالله است، یعنی ماه رمضان . این گویای اهمیت و ویژگی ماه مبارک رمضان است. چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

آداب ورود به ماه میهمانی خدا

پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) هم، در آخرین جمعه ماه شعبان خطبه ای می خوانند و در این خطبه توجه می دهند به اینکه باید استقبال عظیمی از ماه رمضان صورت گیرد. می فرماید:”… قد اقبل الیکم شهرالله…” یعنی ماه خدا به سوی شما روی کرد و مؤمنین را به استقبال از این ماه آماده می کند و به توصیف این ماه می پردازد.

در ادامه با اشاره به خطبه پیامبر (ص) در مورد ورود به ماه رمضان باید گفت: پیامبر ماه رمضان را ضیافت الله یعنی مهمانی خدا هم نامیده است یعنی باید به آداب مهمانی رفتن توجه کرد. به طور طبیعی انسان از هر دین و فرهنگ و آئینی باشد برای رفتن به میهمانی آدابی دارد.

اول از همه پاک کردن خود از هرچه که ناخوشایند میزبان است تا جلب توجه میزبان را داشته باشد، مرتب کردن خود و حتی آماده کردن ذهن و ضمیر خویش را دارد. حالا هرچه میزبان بالاتر و مهمتر باشد این آمادگی و حساسیت بالاتر و ظریف تر و کاملتر می شود و واقعا ما چه میزبانی بالاتر از ذات باری تعالی می توانیم تصور کنیم بنابراین باید توجه در اینجا ویژه باشد.
چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

پس قبل از ورود به میهمانی خدا باید ببینیم خداوند چه اوصاف و چه ویژگی هایی دارد؛ خدا مهربان است، پس باید مهربانی کرد و قبل از ورود به نزد خدای رحیم، باید رحم کرد و قبل از ورد به نزد خدای بخشنده، باید بخشید؛ همانطور که فرمود “ارحم ترحم”.

لذا برای استقبالی شاد و پرنشاط باید کارهایی کرد. مثل خوش خلقی، حلالیت طلبی، ادای دیون، انفاق – مخصوصا به ارحام صغیر- آشتی با نزدیکان، استغفار کردن که کل ماه شعبان ماه استغفار و صلوات است که خود مقدمه ورود به ماه رمضان است.

رمز و راز پیشواز رفتن ماه رمضان

در روایات ما مطالبی بیان شده است که به نوعی رمز و راز پیشواز رفتن ماه رمضان است؛ یکی از آنها روزه گرفتن 3 روز آخر ماه شعبان است یا حداقل یک روز آخر ماه شعبان است.
خوشبختانه ائمه ما را راهنمایی کردند و از ماه رمضان به «بهار قرآن» تعبیر کردند و بهترین سود در این ماه استفاده از محضر قرآن است، تا هرکسی به اقتضای شرایط خود از این خان بهره ببرد. آنهایی که عالم‌ترند به تفسیر قرآن و آنهایی که در حد ظواهرند به ظواهر قرآن و به الفاظ قرآن توجه کنند.

برای همین است که در ماه مبارک رمضان ثوابی که به آیه آیه قرآن اختصاص داده شد بسیار بی نظیر است. و این نیست مگر اینکه مؤمنین بیایند و از این مائده آسمانی استفاده کنند و هر یک آیه برابر با ثواب کل قرآن است و جوایز خداوند در این ماه بسیار فراوان است. که بهترین‌اش انس با قرآن و تدبر و قرائت قرآن است که همه اینها هدف غائی اش عمل به قرآن است.

دستورالعمل ده گانه استقبال از ماه مبارک رمضان

در ادامه به صورت مختصر و گذرا، ده عمل برای استقبال از این ماه پرخیر و برکت بیان می‎شود. امید است که به آنها جامه عمل پوشانیده شود.

اول:

دعا کنیم که خداوند متعال ما را در کمال صحت و سلامتی به ماه مبارک رمضان برساند تا بتوانیم با نشاط کامل به عبادت پروردگار بپردازیم. از حضرت انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که می‎فرماید: وقتی ماه رجب فرا می‎رسید، پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می‎فرمودند: «اللهم بارک لنا فی رجب وشعبان، وبارک لنا فی رمضان» (بارالها، برای ما در رجب و شعبان برکت عنایت فرما و در رمضان نیز برای ما برکت عنایت فرما.) بزرگان و سلف صالح نیز همواره از خداوند متعال می‎خواستند که آنها را به ماه رمضان برساند و عبادات آنها را در این ماه قبول فرماید.

در طبرانی روایتی با این مضمون آمده است: فإذا أهَلَّ هلال رمضان فادع الله، وقل: “الله أکبر، اللهم أهله علینا بالأمن والإیمان، والسلامه والإسلام، والتوفیق لما تحب وترضى، ربی وربک الله” (زمانی که هلال رمضان ظاهر شد، دعا کن و اینگونه بگو: الله اکبر، بارالها این ماه را برای ما با امنیت و ایمان، سلامت و اسلام بگردان و بر آنچه تو دوست داری و از آن راضی هستی توفیق عنایت کن. پروردگارِ من و تو “الله” است.) چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

دوم:

همانطور که اشاره شد خداوند برای ماه رمضان دو ماه را مقدمه قرار داد؛ ماه ولایت را که ماه رجب است؛ دروازه ورود قرار داد و بعد ماه پیامبر را که شعبان است و پس از آن ماه رمضان و شهر الله.

با فرارسیدن ماه رمضان شکر و سپاس پروردگار را بجا بیاوریم. در “کتاب الاذکار” آمده: «بدان که برای کسی که نعمتی جدید شامل حالش شده، و یا اینکه مصیبتی از وی دفع شده، مستحب است که سجده شکر در مقابل الله تعالی بجا آورده و آن‎گونه که شایسته بارگاه رب العالمین است حمد و ثنای او را بگوید.
توفیق عبادت و بندگی از بزرگترین نمعت‎های خداوند بر بنده است. لذا همین‎که یک مسلمان در حالی ماه رمضان را دریابد که در سلامتی کامل به سر می‎برد، این خود نعمت بسیار بزرگی است که استحقاق شکر و سپاس پروردگار را دارد. چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

سوم:

اظهار خوشحالی و شادمانی. در روایات آمده است که آن‎حضرت صلی الله علیه وسلم با آمدن ماه مبارک رمضان به صحابه بشارت داده و می‎فرمود: «جاءکم شهر رمضان، شهر مبارک، کتب الله علیکم صیامه، فیه تفتح أبواب الجنان، وتغلق فیه أبواب الجحیم …» (آمده است نزد شما ماه رمضان؛ ماه مبارکی است، خداوند متعال روزۀ این ماه را بر شما فرض گردانیده است. در این ماه درهای بهشت باز و درهای جهنم بسته می‎شوند…)
صحابه، تابعین و سایر سلف صالح با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان بسیار خوشحال شده و بر عبادت در این ماه اهتمام زیادی از خود نشان می‎دادند. چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

چهارم:

تصمیم جدی و برنامه‎ریزی برای استفاده از رمضان. متاسفانه بسیاری از مردم برای امورد مادی خویش برنامه‎ریزی دقیقی می‎کنند و شمار اندکی از آنها برای امور معنوی خویش برنامه‎ریزی دارند. این موضوع به این خاطر است که مسلمانان به اهمیت هدف زندگی در این دنیا پی نبرده‎اند؛ مسلمانان یا فراموش کرده‎اند و یا خود را به فراموشی زده‎اند که خداوند متعال برای تربیت و تزکیه آنان و ارتباط آنها با الله تعالی فرصت‎های زیادی قرار داده است که می‎بایست از این فرصت‎ها کمال بهره را ببرند.

لذا از آنجایی که ماه مبارک رمضان از فرصت‎های طلایی و ویژه‎ای است که خداوند متعال آن را در اختیار مسلمانان قرار داده است، باید برنامه‎ریزی کنیم تا این یک ماه را به عبادت و بندگی خداوند متعال اختصاص داده و برای شب‎ها و روزهای این ماه مبارک برنامه‎های عملی داشته باشیم. چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

پنجم:

تصمیم جدی و صادقانه برای مغتنم دانستن ماه مبارک رمضان و سپری کردن اوقات آن با اعمال نیک. اگر انسان در قصد و تصمیم خود با خدای خویش صادق باشد خداوند متعال نیز او را تصدیق نموده و او را در عبادت خویش یاری می‎کند و راه‎های خیر و نیکی را برایش هموار می‎گرداند. قرآن کریم می‎فرماید: «فَلَوْ صَدَقُوا اللَّهَ لَکَانَ خَیْرًا لَهُمْ» [محمد:۲۱] (پس اگر با خدا صادق باشند برای آنها بهتر است.) چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

ششم:

آشنایی و آگاهی نسبت به احکام و مسایل روزه. انسان مؤمن باید پروردگارش را همراه با علم و آگاهی عبادت کند و عدم اطلاع از فرایض دینی را بهانه‎ای برای فرار از انجام عبادات قرار ندهد. عبادت روزه رمضان نیز دارای احکام و مسایلی است که باید قبل از شروع ماه رمضان نسبت به فراگیری این احکام مبادرت ورزیم تا بتوانیم روزه‎ای صحیح و مورد قبول پروردگار متعال بجای بیاوریم. قرآن مجید نیز به پرسش مسایل از علما توصیه نموده و می‎فرماید: «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ» [النحل: ۴۳] (پس از اهل دانش سؤال کنید اگر نمی‎دانید.) چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

هفتم:

باید تصمیم جدی بگیریم که از گناه و معصیت دست بکشیم. از همه گناهان گذشته توبه نموده و صادقانه تصمیم بگیریم که دوباره به طرف آنها نرویم. چه آنکه ماه رمضان، ماه توبه است. به راستی اگر در این ماه توبه نکنیم، چه زمانی توبه خواهیم کرد؟؟ خداوند متعال می‎فرماید: « وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» [النور: ۳۱] (ای مؤمنان، به صورت دسته‎جمعی به سوی خداوند رجوع کنید (توبه کنید) باشد که رستگار شوید.) چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

هشتم:

آمادگی روحی از طریق اعمالی همچون تلاوت قرآن، مطالعه کتاب‎های دینی و اصلاحی، گوش فرا دادن به سرودهای اسلامی و سخنرانی‎هایی با مضامین فضایل و احکام رمضان. آن‎حضرت صلی الله علیه وسلم صحابه را با جملاتی از قبیل «جاءکم شهر رمضان….» برای استقبال از ماه مبارک رمضان آماده می‏کرد. چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

نهم:

آمادگی در زمینه دعوت الی الله در این ماه مبارک. برای این منظور موارد زیر پیشنهاد می‎شوند:

۱ـ آماده کردن مطالب و جملات زیبای اصلاحی- تربیتی و ارائه آنها در مسجد محله؛
۲ـ توزیع کتاب‎ها و رسائل پندآموز و با محتوای بیان مسایل فقهی مربوط به رمضان در بین نمازگزاران؛
۳ـ تهیه و توزیع هدیه رمضانی. به عنوان مثال یک یا دو نوار اسلامی و یک کتاب کوچک دینی را در یک پوشه بگذارید و بر روی آن بنویسید: “هدیه رمضانی”؛
۴ـ تفقد احوال فقرا و مساکین و پرداختن صدقات و خیرات به آنان. چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

دهم:

صفحه زندگی خویش را با استقبال از رمضان نورانی و روشن نموده و تصمیم بگیریم:

۱ـ در بارگاه الهی توبه صادقانه کنیم؛
۲ـ اطاعت و فرمانبرداری خویش از پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم را با عمل به اوامر و اجتناب از نواهی ایشان ثابت کنیم؛
۳ـ با پدر و مادر، اقربا و خویشاوندان، همسر و فرزندان به نیکی برخورد کنیم؛
۴ـ با افراد جامعه برخوردی نیک داشته باشیم تا بنده‎ای نیک و نافع قرار بگیریم؛ آن‎حضرت صلی الله علیه وسلم در حدیثی می‏فرمایند: «أفضل الناس أنفعهم للناس» (بهترین مردم کسی است که بیشترین نفع را به مردم برساند.)

خلاصه اینکه شایسته است که آمادگی استقبال هر مسلمان از ماه پرخیر و برکت رمضان، مانند استقبال زمین تشنه از آب باران، یا استقبال مریض از طبیب حاذق و ماهر، و یا استقبال دوست از دوست غائبی باشد که مدت‎ها انتظار ملاقاتش را کشیده است. سالم و تندرست باشید

چگونگی آمادگی برای ماه رمضان

منبع مدیریت استراتژیک بدن