چرا ما به خواب نیاز داریم
شاید مشهورترین فرد مبتلا به بی خوابی در دنیا ” هملت ” بود که نیمه های شب در گوشه و کنار قلعه ناپدری اش پرسه میزد و بخاطر ضعف های اخلاقی خانواده غیر عادی خود تاسف می خورد. ممکنه شما نصف شب جایی برای پرسه زدن نداشته باشید، اما اگه سخت به خواب می روید، شاید بتوانید یک کاناپه راحت یا یک فرش نرم خوش بافت پیدا کنید و بی خوابی خود را آنجا بسر کنید.
یکی از مهم ترین دلایلی که می تواند موجب بی خوابی شود، مشکلات خانوادگی است. گرفتاری های های مالی، مشکلات شغلی، بالا رفتن سن، اتفاقات بزرگ زندگی مثل در پیش داشتن ازدواج یا بدنیا اومدن فرزند، بیماری های جسمی مانند سوهاضمه، ترش کردن و… همه از جمله دلایلی هستند که در بی خوابی نقش دارند.
چرا خواب برای ما ضروری است؟
در جهان امروزی که هر 7 روز هفته و هر 24 ساعت شبانه روز چرخ زندگی در گردش است، چیزه بعیدی نیست که بسیاری از مردم از بی خواب رنج ببرند. ما به خوابیدن، به عنوان ” وقت تلف شده” نگاه می کنیم و می کوشیم تا یاد بگیریم که چگونه این ساعت ها را کمتر و کمتر کنیم تا از قافله عقب نمونیم. که این واقعا فکره اشتباهی است. خوابیدن یکی از مهم ترین فعالیت های ما در طول شبانه روز برای حفظ سلانتی است، چرا که بدن در زمان خواب می تواند خود را باسازی کندف ضمن اینکه روح و روان نیز در این مدت تازه می شوند. یک خواب شبانه به شما از لحاظ ذهنی و بدنی کمک می کند تا برای مقابله با تنش های روز بعد آماده شوید. گذشته از خود خواب، خواب ممتد نیز حائز اهمیت است چرا که بدن باید تمتم مراحل خواب را که شامل:
خواب عمیق
خواب پلک زدن سریع چشم
خواب رویا دیدن که مهم ترین و ضروری ترین مرحله مورد نیاز برای ترمیم بدن هست، را بگذراند
ناپلئون بناپارت یکی از مشهورترین خواب زده های تاریخ است. شاید کمتر کسی گفته های او را در مورد ضرورت خواب شنیده باشد : ” برای یک مرد 6 ساعت خواب کافی است و برای یک زن 7 ساعت خواب و برای یک ساده لوح هشت ساعت خواب کافی می باشد.
کدام یک اول می آید؟ استرس یا بی خوابی؟!
رابطه استرس و بی خوابی یک معما شده است. بی خوابی باعث استرس می شود و از طرفی، استرس یکی از عمده ترین دلایل بی خوابی است. حالا واقعا کدامشون اول می آید؟!
مجرم اصلی استرس است. همه ما شب هایی رو سپری کردیم که خواب به چشمان نیامده، شب هایی که نگران پرداخت به موقع چک هایمام و یا رونق کسب و کارمان بوده ایم. وقتی ما مشکلات را بارها و بارها در ذهنمان مرور می کنیم ، ضربان قلب، فشار خون و درجه حرارات بدنمان بالا میره. در واقع استرس میزان کورتیزول را در جریان خون افزایش می دهد. و خواب هم از ما فرار می کند. ضمن اینکه کورتیزول در بعضی افراد موجب افزایش ترشح اسید معده می شود که در نتیجه به سو هضم غذا و ترش کردن مجر می شود که این نیز عامل دیگری است برای بی خوابی.
6 تا 8 ساعت خواب در شب
ما در دنیایی پر تلاطم و پر مشغله زندگی می کنیم و همه سعی داریم هر روز حجم زیادی از کار را به اتمام برسانیم. اولین چیزی که در این برنامه ریزی های فشرده قربانی می شود؛ خواب است. ما خود را قانع می کنیم که 3 تا 4 ساعت خواب برای مان کافی است و می توانیم با این مقدار استراحت هم به زندگی عادی ادامه دهیمف اما محرومیت از خواب روند منفی صعودی دارد؛ یعنی اینکه هر بار شما خودتان را با 1 تا 2 ساعت کم خواب گول می زنید، بدهی کسری خواب خود را بیشتر می کنید.
بنابراین اگر در هفته یک شب دیر خوایبده اید و چند ساعت کمبود خواب دارید، می توانید آخر هفته اون رو جبران کنید؛ اما اگر هر شب 3 ساعت کم می خوابید، اخر هفته با 17 تا 18 ساعت کمبود خوابی که برای خوداتن جمع کرده اید، نمی توانید آن را جبران کنید
بی خوابی، راهی برای سریع پیر شدن
شاید ندانید افرادی که در خواب صرفه جویی می کنند، زودتر پیر می شوند و این موضوع از لحاظ علمی ثابت شده است. بی خوابی مزمن مشکلات جسمی و بیماری هایی از جمله دیابتف فشار خون، چاقیی و کم شدن حافظه را افزایش می دهد. ضمن اینکه اثرات بلند مدت استرس و ترشح کورتیزول مشکلات جدی از قبیل مصونیت کمتر در برابر عفونت ها، سخت شدن رگ ها، ایجاد لخته های خونی و اختلات روحی یا رفتاری بوجود می آورد.
عادت های خوب خواب می آورند:
بهداشت خواب، ربطی به پاکیزگی ندارد، بلکه با نظم و عادت سروکار دارد. منظور از عادت این است که سعی کنیم هر شب راس یک ساعت مشص به رختخواب بریم و آنقدر این کار را تکرار کنیم تا مغز و بدن ما برنامه منظمی برای این عادت پیدا کند. حتما این را شنیده اید که طبیعت مادر همه یادگیری هاست. پیش از اختراع لامپ، مردم با تاریک شدن هوا یا می خوابیدند یا با نور شمع که خیلی زود می سوخت و خاموش میشد، بکار ادامه می دادند. در واقع طبق ریتم های 24 ساعته به نیازهای بیولوزیکی بدنشان پاسخ می دادند.
اما نباید فراموش کردن الن هم با وجود لامپ های الکتریکی، هنوز هم باید به همان ریتم های 24 ساعته که بر تمام طبیعت حکم فرماست به نیازهای بیولوژیکی بدنمان پاسخ دهیم. برای یک خواب آرام منطبق بر ساعت خواب طبیعی؛ چند عادت را برای بهداشت خواب رعایت کنید:
- ساعت بیولوژیکی بدن خود را تنظیم کنید و هر شب سر یک ساعت مشخص با نیم ساعت اختلاف به رختخواب بروید.
- قبل از ساعت 12 شب بخوابید. چون ممکن است بعد از نیمه شب بدن شما دوباره انرزی به دست بیاورد و کاملا هوشیار شود.
- آخر شب ها از خوردن محرک هایی مثل چای و قهوه و نوشابه و شکلات بخاطر داشتن کافئین اجتناب کنید.
- شام غذای سنگین نخورید و مخصوصا غذای تند نخورید
- توی رختخواب مطالعه نداشته باشید. بویژه چک کردن پیام های موبایلتان را…
- اگر بی خواب شدید به ساعت نگاه نکنید. بدترین کاری که می توانید بکنید این است که نگران زمان باشید
- ورزش منظم کنید تا بهتر بخواب روید. اما درست قبل از خوابیدن نباید ورزش کنید چون خواب شما را مختل می کند.
اگر سعی کنیم هر شب راس یک ساعت خاص به رختخواب برویم، به تدریج می توانیم خواب شبانه خوشی داشته باشیم. در پایان بخاطر داشته باشید خواب خوش و آرام شبانه یکی از مهم ترین مولفه های زندگی سالم است.
نویسنده: علیرضا آزاد
مشاور ارشد استراتزیک مدیریت بدن
