چاقی، مشکل فقرا
چاقی، مشکل فقرا _ این مقاله به بررسی کتاب کریستر که در مورد بیماری چاقی و علل بروز آن و همچنین راه کارهای مقابله با آن است، می پردازد. کریستر در کتاب خود بیماری چاقی را امری طبقاتی دانسته و مقصر اصلی آن را طبقه فقیر جامعه می داند که با پر خوری موجب به وجود آمدن این مشکل شده اند اما آنچه که از نظر نویسنده، علت این مشکل اجتماعی است، سیستم غلط تولید محصولات می باشد که سیستمی سود محور است. علاوه بر این، او معتقد است که شرکت های تولید کننده محصولات غذایی، برای پایین آوردن هزینه تولید، از مواد ارزان قیمت و نامرغوب که علت اصلی چاقی هستند استفاده می کنند.
شیوه چاق کردن فقرا
کتاب سرزمین چاق ها: چگونه آمریکایی ها چاق ترین مردم دنیا شدند، نوشته گِرِگ کریستر تاکنون به طور گسترده و فوق العاده ای در رسانه های گوناگونی از «مادر جونز» و «وب سایت سالون» گرفته تا «نیویورک تایمز» مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. آنچه در این کتاب قابل توجه می باشد، شیوه ای است که با آن، مسئله طبقه [اجتماعی] را در بحث بیماری چاقی مطرح می کند. در واقع، مهم¬ترین شاخصه ای که باعث فروش کتاب شده است، بحث در مورد ارتباط بین بیماری چاقی، سلامتی و طبقه می باشد. لورا میلر در نقدی که بر این کتاب در سالون نوشته است، بر این موضوع تأکید می کند. او می نویسد: «ابتکار کریستر نسبت به نوشتجات مربوط به مشکل چاقی این است که نظریه ای را ارائه کرده است که نهایتاً درست از آب در آمده است. او معتقد است، افراد طبقه کارگر و طبقه فقیر، بیشتر در معرض چاقی قرار دارند.» او به جای اینکه به پایگاه طبقاتی به عنوان برچسبی که به طور نادرست به افراد چاق زده شده، نگاه کند، چاقی را یک مشکل مربوط به سلامتی بیان می کند که به ناحق به افراد فقیر تحمیل شده است و خیلی کمتر متوجه افراد ثروتمند می شود. میلر، همچون دیگر محققان، این جنبه کتاب را «خوشایند» و «متقاعد کننده» می داند.
با این وصف، منظور از طبقه در نظر کریستر، ارتباطی با نیروهای تولیدی جامعه ندارد–صاحب ابزار تولید و یا کارگران- بلکه مرتبط با قدرت خرید می باشد. به عبارت دیگر، طبقه، شیوه زندگی است و در نهایت، تمامی مردم، بخشی از یک طبقه (مشتریان) می باشند. در ادامه، کریستر بر مبنای مفهوم طبقه، استدلالی را ارائه می کند که نمونه ای جدید از یک سیاست «علاقه شدید» است که در آن، نگرانی در مورد طبقه کارگر و فقیر، منتهی به دستور انضباط بازاری بیشتر -برای کسانی که توان کمتری دارند تا سوددهی سرمایه را تجدید کنند- می شود.
در کل، غیر ممکن است از این حقیقت صرف نظر کنیم که بیماری چاقی، مسئله ای طبقاتی است. مطالعات زیادی نشان داده اند که سریع ترین نرخ رشد بیماری چاقی در ایالات متحده، در میان فقیرترین بخش های جامعه می باشد. با این حال، روشی که کریستر با آن تقسیم بندی های طبقه ای را محو می کند و آن را جایگزین هرگونه تجزیه و تحلیل سرمایه داری به عنوان سیستم تولید برای سود می کند (و به وسیله نظریه «فراوانی» و «پر خوری» که آن را دلیل چاقی می داند)، ریشه در نیروی آرمانی «عقیده» کریستر دارد. کریستر برای این کار چرخشی بر یک نظریه قدیمی دارد، نظریه ای که می گوید، مشکلات جامعه از قبیل بحران مراقبت بهداشتی، به خاطر گرایش نظام سرمایه داری به سود هر چه بیشتر نیست، بلکه تا حدودی به خاطر کارگران چاق و تنبلی است که لیبرال ها، چپ گراها و دیگرانی را که شکم پرستی را برای آنها ممکن می سازند، گمراه کرده اند.
برای اینکه استدلال کریستر را پی گیری کنیم و ببینیم که چگونه او چرخش قابل قبولی را در عقاید قدیمی خود صورت می دهد، لازم است تحلیل او را در مورد چاق شدن آمریکایی ها و نقش مرکزی (کارگران به عنوان) مصرف کنندگان در این موضوع بررسی کنیم. ارال بوتز، وزیر کشاورزی ریچارد نیکسون در یکی از کلیدی ترین حکایت های این داستان حضور دارد. به گفته کریستر، بوتز در زمان تصدی وزارت کشاورزی با دو مشکل روبرو بوده است، یکی کاهش درآمدهای کشاورزان و دیگری تقاضای مصرف کنندگان برای کاهش قیمت خوراکی ها (که در حال افزایش بود).
آن طور که داستان بیان می کند، بوتز از طریق استعداد و مقبولیت خود توانست هر دو مشکل را بر طرف کند. برای حل مسئله اول، او کشاورزان را به کاشت تعداد زیادی از محصولات تشویق کرد. این کار نه تنها باعث افزایش سود آنان شد بلکه همچنین باعث تولید غلات مازاد شد. این غلات مازاد، در تولید شیره غلات با قند بالا، که تولید محصولات غذایی ارزان قیمت و جدید را میسر می ساخت، استفاده شد. بوتز همچنین روابط تجاری جدیدی با کشورهایی چون مالزی برقرار کرد که منبع ارزان قیمتی همچون روغن خرما را تهیه می کرد. آنچه که کریستر به عنوان تأثیر جانبی منفی تلاقی ارادی قدرت های تاریخی و شخصیت ها –که نه تنها شامل بوتز و کشاورزان آمریکایی می شود بلکه شامل مصرف کنندگان نیز هست- بیان می کند این است که مصرف کنندگان اکنون غذاهایی با کالری بسیار بالا که سرشار از شیره غلات با قند بالا و روغن خرما -یک چربی بسیار اشباع شده و البته لذیذ- می باشد، می خورند. آنچه که کریستر در تصویر خود نیاورده است این است که حرکت به سوی منابع غذایی ارزان تر (و بسیار ناسالم تر) به سادگی یک «رویداد اتفاقی» تاریخی و یا امری در خصوص پیشرفت کشاورزان و یا مصرف کنندگان نیست. بلکه نیروهای هدایت کننده پشت این حرکت، تجارت کشاورزی و شرکت هایی چون «پپسی» و «مک دونالد» بوده اند که نشانگر واحد تجاری بزرگی در نظام سرمایه¬سالاری می باشند. به این معنی که حرکت به سمت مواد ارزان تر از قبیل شیره غلات با قند بالا، به واسطه رشد سرمایه و تحت فشار رقابت صورت گرفته است، آن هم در شرایطی که شرکت ها همواره تلاش می کردند که هزینه تولید محصولات خود را پایین بیاورند تا بتوانند قیمت ها را بشکنند و سهم بازار را به دست بیاورند.
چاقی، مشکل فقرا
تولید غذا با مواد ارزان تر و در نتیجه [فروش] به بهای کمتر، نه تنها به نفع شرکت هایی نظیر پپسی و مک دونالد در مبارزه رقابتی با شرکت های دیگر برای به دست آوردن بازار است و سودی از این طریق به آنها می رسد، بلکه تولید این غذاها به سود سرمایه داران دیگر هم می باشد، به این طریق که به آنها کمک می کند، میزان دستمزدها را کنترل کنند.
ابداع غذاهای ارزان از قبیل غذای حاضری و دیگر غذاهایی که قند بالایی دارند و روی هم رفته از لحاظ تغذیه ای و میزان انرژی نا مرغوب ولی غنی از کالری می باشند، منبع ارزان قیمتی از انرژی را مهیا می کند که به عنوان جانشین غذاهای مغذی تر اما با سود کمتر عمل می کند. از آنجایی که وظیفه و اصل نظام سرمایه سالاری، توسعه سود است و نه پیشرفت شرایط کارگرانی که این سود را ایجاد می کنند، غذاهای حاضری همچون مک دونالد و پپسی به این منظور به وجود آمده¬اند که برای طبقه کارگر غذاهای ارزان و سریعی مهیا کنند تا آنها [کارگران] بتوانند ساعات بیشتری به کار کردن ادامه دهند، بدون اینکه به سلامتی خود توجهی داشته باشند. (کارگران ایالات متحده بیشترین ساعات کار را در میان کارگران دنیای صنعتی دارند.) به عبارت دیگر، در دسترس بودن غذاهای ارزان، به معنای دستمزد کمتر می باشد، چرا که آن قدر ارزش ندارند که به کارگر اطمینان دهند که کالری کافی برای بازگشت به کار را دریافت کرده است.
اگر نمایندگان واحدهای تجاری بزرگ نگران مشکل سلامتی کارگران (طبق تحقیقی که در سال 1997 صورت گرفت، سالانه 14 میلیارد گالن نوشیدنی غیر الکلی می خورند) هستند، به این خاطر است که موجب تقلیل در سود آنان می شود و نه به خاطر نگرانی در مورد شرایطی که در آن زندگی می کنند. بنابراین، همان طور که برخی استدلال کرده اند، دلیل اینکه ارزان ترین (و نامرغوب ترین) کالاها فراوان ترین و پر استفاده ترین ها هستند، این است که در جامعه ای چون نظام سرمایه سالاری که «بر پایه فقر بنا نهاده شده است، نامرغوب ترین محصولات، این امتیاز انحصاری مهلک را دارا هستند که بیشتر از دیگر کالاها استفاده می شوند.»
به طور خلاصه، در نظام سرمایه سالاری که بر پایه فقر – هم فقر نسبی و هم فقر مطلق- قرار دارد، اولویت صاحبان سرمایه برای ایجاد سود، به طور ساختاری مانع رسیدگی به نیازهای کارگران مثل نیاز به غذای کافی و با کیفیت بالا می شود. استفاده از تولید ماشینی برای تولید بسیار زیاد غذاهای بی کیفیت –و توان این چنین تولیدی برای رسیدگی به نیازهای غذایی کارگران- تنها یکی از نشانه های جلوگیری از امکان رسیدگی به نیازها، تحت شرایط طبقاتی فعلی است.
کریستر بر خلاف این تجزیه و تحلیل، شرایط ایالات متحده را شرایط «فراوانی» و «وفور» می داند. در حقیقت، به گفته کریستر، این فراوانی است، که نهایتاً موجب مشکل می شود. او استدلال می کند که خوردن بیش از حد در این محیط فراوانی و وفور، یکی از واکنش های طبیعی بشری که هنوز «عقب افتاده» است می باشد. این منطقی است که در پس تفسیر کریستر در مورد نتیجه بحران تورم دهه 1970 (هنگامی که مصرف کنندگان به خاطر افزایش قیمت گوشت عصبانی بودند) وجود دارد. به عقیده او، تولید غذاهای پر کالری که از روغن خرما و شیره غلات با قند بالا ساخته شده اند، با فراهم کردن کالری های ارزان، فراوان و لذیذ، «هر آنچه را که مصرف کنندگان امروزی آمریکایی می خواسته اند، ارائه کرده است». البته این یک تفسیر حیرت آور در مورد وقایع اجتماعی است که بگوییم، اعتراض مصرف کنندگان به افزایش قیمت گوشت –که در واقع، اظهار نیاز به غذای مغذی و ارزان بوده است- خواست مصرف کنندگان آمریکایی بوده که «هرچه را همان زمانی که می خواهند، باید فراهم شود» و این خواسته ها به وسیله «برگر کینگ»، «کُک» و بریانی های بزرگ، به طور کامل انجام شده است.
با این حال، این نوع طرح مسئله برای کریستر تعیین کننده می باشد، چرا که تفسیر او از افزایش بیماری چاقی (به عنوان نتیجه خواسته های نا محدود مصرف کنندگان آمریکایی و به خصوص مصرف کنندگان فقیر و کارگر) همراه با روش های زیرکانه فروش شرکت های بزرگ است که به او اجازه می دهد، به عنوان راه حل بحران بیماری چاقی، پیشنهاد کند که افراد فقیر و طبقه کارگر باید به عنوان مصرف کننده، در برطرف کردن نیازهایشان، محدودیت داشته باشند. این مسئله بسیار تعیین کننده است که کریستر، خوردن بیش از حد و اجتناب از فعالیت های سخت (که او معتقد است به خاطر تنبلی است و نه به علت خستگی ناشی از روز کاری طولانی) را به عنوان واکنش طبیعی بشر در مقابل عکس العمل از لحاظ اجتماعی کاملاً محدود نسبت به فرهنگ کالا می داند، خصوصاً برای آنهایی که توانایی مالی لذت بردن از موقعیت های بهتری که در فرهنگ ما وجود دارد را ندارند. کریستر برای این کار، فرهنگ کالا – و انگیزه سود پشت سر آن- را طبیعی می داند و در عوض به دنبال یک راه حل فرهنگی برای این مسئله می باشد. به ویژه او «فرهنگ آسان گیری» را که به تنبلی و شکم پرستی «طبیعی» مردم اجازه می دهد که حکمرانی کنند، مقصر می داند.
به گفته کریستر، این فرهنگ که توسط تمامی لیبرال ها همچون رئیس جمهور سابق کلینتون، فمینیست ها و رهبران مذهبی که آموزش علیه گناه تنبلی را رها کرده اند، ترویج داده شده است، نقش مهمی در افزایش بیماری چاقی ایفا می کند، چرا که این فرهنگ، ننگ و قبح اجتماعی را که افراد ثروتمند را از چاقی بر حذر می دارد، رد و انکار کرده است. برای مثال، کریستر می نویسد: «به عبارت دیگر، شاید چیزهای محدود و نا مطبوع اما خوب برای سفید پوستان ثروتمند، برای سیاه پوستان طبقه متوسط نیز چیزهای خوبی باشند». به طور خلاصه، کریستر بر پایه استدلال معروف خود که طبقه به واسطه میزان خویشتن داری افراد سنجیده می شود، نتیجه می گیرد که آنچه که زنان رنگین پوست بیشتر به آن نیاز دارند، شغلی با درآمد خوب و نگهداری از کودکان آنان به شیوه ارزان نیست بلکه آموزش بیشتر می باشد.
چاقی، مشکل فقرا
به عقیده کریستر، مردم طبقه کارگر و فقیر باید به برنامه های رژیمی گوناگون و انواع دیگر آموزش های (درمانی) در مورد رژیم و سلامتی دسترسی داشته باشند. بدین معنی که به جای اینکه در علل ریشه ای بیماری چاقی و انواع دیگر سوء تغذیه که معلول روابط تولید است تغییری ایجاد شود، آنها باید به بهسازی و اصلاحات گوناگونی در محل مصرف دسترسی داشته باشند. نگرانی اساسی و واقعی این برنامه های اصلاحی – از قبیل تلاش های ضد سیگار که اکنون که هزینه های اقتصادی سیگار کشیدن روشن شده است شروع شده- در مورد هزینه رو به افزایش مراقبت های بهداشتی برای بیماری های ناشی از چاقی و تغذیه نامرغوب از قبیل دیابت و همچنین هزینه های اقتصادی ناشی از کم شدن سودمندی [کارگران] به خاطر مشکلات سلامتی مرتبط با تغذیه می باشد. برای مثال، کریستر به [خسارت] 3.9 میلیارد دلاری به خاطر روزهای کاری از دست رفته ناشی از چاقی اشاره می کند. البته وقتی که نظام سرمایه سالاری توسعه طلب باشد، چنین ارقامی چندان مورد توجه قرار نمی گیرد، اما این گونه هدر رفتن سرمایه، از عهده یک اقتصاد در حال سقوط بر نمی آید.
«اصلاحات چاقی» که اکنون شامل احتمال «تخفیف مالیات» برای برنامه های کاهش وزن نیز می باشد، مانند تمامی این برنامه های اصلاحی به خاطر کنترل هزینه های کار در مواقع بحرانی، از لحاظ اقتصادی به سود سرمایه است و همچنین با باز کردن بازاری جدید در لوازم ورزشی، کتاب های رژیم غذایی، پوشاک و دیگر کالاها مثل یک محرک اقتصادی (هرچند کوچک) عمل می کند. البته حتی زمانی که این برنامه ها (به ناچار) نتوانند مشکلات اقتصادی و بهداشتی را –که ریشه در تولیدات سود محور دارند- به پایان برسانند، باز هم سرمایه، سود و بهره خود را خواهد برد. سود آن به این خاطر است که این استدلال در مورد بیماری چاقی، راهی مناسب و راحت برای فدا کردن طبقه کارگر و فقیر فراهم می کند و توجهات را از سوی نظام سرمایه سالاری به عنوان عامل بحران مراقبت بهداشتی و دیگر مشکلات اجتماعی منحرف می سازد. آموزش فدا کردن دیگران، همانند تمامی روایت های محافظه کارانه «علاقه شدید»، به روشنی و آشکارا در آن سوی ظاهر کتاب کریستر وجود دارد و خصوصاً هنگامی که او در مورد هزینه های مراقبت بهداشتی صحبت می کند، این موضوع آشکار می شود.
برای مثال، او به جیمز اُ. هیل، رئیس مطالعات مربوط به بیماری چاقی اشاره می کند که می گوید: «هنگامی که افرادی که واقعاً متناسب هستند به این موضوع پی ببرند، یکی از این دو چیز و یا احتمالاً هر دوی آنها رخ خواهد داد: برآشفتگی و سپس تقاضای تغییر». این نظریه که اگر افراد متناسب بفهمند که تغذیه نامرغوب و تناسب چقدر هزینه دارد (هزینه ای که کریستر به جای اینکه شرکت های حریص نسبت به سود را عامل آن بداند، کارگران را به عنوان مصرف کنندگان حریص مقصر آن می داند) عصبانی خواهند شد، چیزی جز فراخواندن –خصوصاً طبقه متوسط که امتیازهای نسبی آنها در خطر می باشد- به سوی جانبداری و موافقت با جنگ علیه طبقه کارگر و فقیر نیست. سرانجام اگر طبقه کارگر و فقیر بیشتر از همه امکان دارد که چاق شوند و کمترین احتمال را دارد که تحت مراقبت بهداشتی باشند، سپس طبق این منطق، آنها –و نه شرکت های دارویی و تجارت محصولات کشاورزی- باید به خاطر افزایش شدید هزینه های مراقبت بهداشتی مقصر شناخته شوند و علاوه بر این، خود آنها – و نه سرمایه- بایستی «رویه خود را تغییر دهند» و بر خواسته ها و آرزوهای خود غلبه کنند. راهی که درک غالب از بیماری چاقی توسط کریستر و دیگران در صنعت کشت و زراعت ارائه می کند و اکنون به کار گرفته شده است تا سرمایه را قادر سازد که در جنگ جدیدی که علیه فقرا به راه انداخته است، بحران سوددهی خود را حل کند، به وضوح در مقاله ای که اخیراً در نیویورک تایمز منتشر شد، دیده می شود.
این مقاله که با نام « آیا فقرا از گرسنگی رنج می برند؟» آمده است، می نویسد، گرچه از آنجایی که برای محافظه کاران مشکل است که برنامه های مساعدت غذایی را به عنوان «رفاه» مطرح کنند، چنین برنامه هایی به طور سنتی بیشترین مقاومت را در برابر کاهش و تقلیل از خود نشان داده اند. در اعمال فشاری که اخیراً از سوی وزارتخانه بوش و کنگره برای کاهش طرح های مربوط به فقر صورت گرفت، طرح های غذایی از قبیل «فود استامپز» و کمک هزینه برای ناهار مدرسه «تحت بررسی و مداقه های غیر قابل انتظاری» قرار گرفته اند. همان طور که این مقاله توضیح می دهد، یکی از توجیهاتی که برای کاهش طرح های مساعدت های غذایی از سوی محافظه کاران آورده شده است، این است که چنین برنامه های مساعدت غذایی، دیگر ضروری نمی باشند؛ چرا که فقرا دیگر گرسنه نیستند بلکه چاق و سنگین وزن (و بر اساس این منطق، پر خور) شده اند. این مقاله دفاعی از فقرا می کند که بیانگر آن است که فقر اکنون در ایالات متحده تغییر کرده است و در آنجا «مردم فقیر 25 روز در ماه را گرسنه نیستند» و فقط در بخشی از ماه گرسنگی را تجربه می کنند. البته این هم نشان نمی دهد که گرسنگی در ایالات متحده پایان یافته است؛ بلکه شکل دیگری یافته و مشکلات بیشتری مربوط به تغذیه در چنین کشورهای ثروتمندی پدیدار شده اند.
محافظه کاران به جای اینکه یک تحقیق و بررسی در مورد علل مشکلات جدید از قبیل «نگرانی غذایی» (گرسنگی ادواری) و بیماری چاقی -که قطعاً به محدودیت های نظام سرمایه سالاری اشاره خواهد کرد- تهیه کنند و سپس شروع به مبارزه با این مشکلات کنند، با حمله به طرح هایی چون فود استامپز و دیگر طرح های مساعدت غذایی، در حال عقب راندن پیشرفت های اجتماعی محدود و متناقضی که در مبارزه با فقر به وجود آمده است هستند و ادعا می کنند که این موضوع در ثروتمندترین کشور جهان وجود ندارد. به عبارت دیگر، آنچه که کریستر و دیگر محافظه کاران می گویند، عملاً این است که مشکل ایالات متحده این است که طبقه کارگر و فقیر «ما» شبیه طبقه کارگر و فقیر در جنوب نیستند، زیرا آنها همیشه گرسنه نیستند!
چاقی، مشکل فقرا
چاقی در حقیقت یک مسئله طبقاتی است، اما طبقه آن گونه ای که فت لند آن را به عنوان یک موضوع شخصی و مربوط به مصرف استنباط کرده است نیست، بلکه مسئله ای مرتبط با سیستم تولید اجتماعی می باشد. برای اینکه به بیماری چاقی – به عنوان یک مشکل اجتماعی در کنار گرسنگی و دیگر شکل های سوءتغذیه- پایان دهیم، باید سیستم تولید خود را از این نوع که به سود و منفعت تعدادی اندک اولویت می بخشد، به نوعی دیگر تغییر دهیم که اولویت را مطابق نیازهای توده مردم تعیین کند.
ژولی تورانت
منبع: Redcritique. org
