سبک زندگی و چاقی
سبک زندگی و چاقی معضلی برای زندگی های روزمره شده است. در این مطلب، می خواهیم بدانیم، چرا مردم جامعه با وجود تمایل به لاغری و تناسب اندام، روز به روز چاق تر می شوند! ضمن اینکه، عوارض ناشی از اضافه وزن و چاقی، به عنوان یکی از معضلات شناخته شده قرن، سبک زندگی را با تغییرات ریز و درشت روبه‌رو ساخته است.
علت سبک زندگی چاقی
در دهه‌های اخیر، شیوه‌هایی که افراد برای سبک زندگی خود برگزیده‌اند، باعث شده است، مصرف انرژی‌های وارد شده به بدن، کمتر شود، ولی دریافت مواد غذایی افزایش پیدا کند. دکتر محمد‌جواد حسین‌زاده، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، معتقد است در صورت برهم خوردن تعادل هرکدام از فاکتورهای مطرح شده اضافه وزن و چاقی بروز خواهد کرد.
البته، بیشترین عامل اثرگذار، مربوط به دریافت مواد غذایی است. اما عامل اصلی نیست. چون در صورتی‌که بتوان سبک زندگی را با افزایش فعالیت بدنی و انتخاب درست مواد غذایی دریافتی تغییرداد، این مشکل بزرگ قابل کنترل است.
سبک زندگی بعنوان عوامل بروز چاقی عبارتند از:
1- هزینه‌ی غذاها کاهش یافته است.
2- بیشتر غذاها خارج از منزل پخته می‌شوند.
3- نوشیدنی‌ها و غذاهای پر انرژی دردسترس‌تر شده اند.
4- وعده‌های غذایی حجیم‌تر شده‌اند.
5- تعداد تولیدکنندگان غذاها و نوشیدنی‌های پرکالری افزایش یافته اند.
6- در مواردی اهمیت کمتری به فعالیت‌ها و تحرک کودکان داده می‌شود.
در مجموع، دریافت مواد غذایی، و فعالیت بدنی جهت مدیریت انرژی، دو موضوع مهمی هستند که با مشکل فراگیر چاقی ارتباط مستقیمی دارند.
مشکلات سبک زندگی و چاقی
مشکل این است که، نه تنها، نوع دریافت و سهم مواد غذایی دریافتی روزانه مدیریت نمی‌شود، بلکه، انتخاب مواد غذایی و الگوی غذایی افراد نیز تغییر کرده، و موجب بی تعادلی در حجم و سهم دریافتی شده است. در این زمانه، ما شاهد هستیم میزان مصرف برخی از گروه‌های غذایی مغذی با کالری زیاد بیشتر شده، و بدیـــن ترتیب، انرژی وارد شده به بدن، سیر صعودی گرفته‌است. که می شود گفت، غذاهای پر انرژی وارد الگوی تغذیه‌ای شده است.
با این وجود، در بعضی از موارد، اگر چه حجم مواد غذایی دریافتی، کم است، اما باز هم انرژی زیادی به بدن وارد می‌شود.. به عنوان نمونه، می‌توان به ساندویچ‌هایی اشاره کرد که از پنیر و مواد غذایی سرخ شده تهیه شده است. ضمن اینکه، معمولاً مواد استفاده شده در این قبیل ساندویچ‌ها درصد بالایی از چربی‌های اشباع را دارا هستند. و بدتر از همه، مصرف این ساندویچ‌ها همراه نوشابه، کالری بالایی دارد. که علی‌رغم حجم کم، میزان کالری زیادی وارد بدن می‌کنند.
پرحجم اما کم کالری
برای رها شدن از مشکلات ناشی از مصرف گروه‌های غذایی جدیدِ کم حجم و پرکالری، بهتر است افراد به سمت گروه‌های غذایی گرایش پیدا کنند، که علی‌رغم حجم بالا، کالری کمتری دارند. مثلا، قبل از مصرف غذای اصلی، مصرف خوراکی‌های پرحجم مانند سالاد، و میوه‌جات که حجم معده را پر کند، مفید است. زیرا این خوراکی‌ها جزو خوراکی‌های کم کالری و حجیم تلقی می‌شوند، و اشتهای کاذب را از انسان دور می‌کنند. ولی، باید دقت داشت، سالاد بدون سس مصرف گردد. زیرا سس از میزان بالایی چربی برخوردار است و باعث افزایش اشتها نیز می‌گردد.
تذکر:
البته لازم به ذکر است، در خصوص میوه‌ها و کالری آنها باید بیشتر دقت کرد. با این حال، این گروه از مواد غذایی نسبت به گروه‌های غذایی کم حجم و پرکالری این قابلیت را دارند که فرد بر کالری وارد شده آنها مدیریت بیشتر و بهتری داشته باشد. میوه‌هایی نظیر سیب، خیار، هلو و شلیل جزء کم کالری‌ترین میوه‌جات محسوب می‌شوند.
نان سوخاری و برشته نیز، بسیار بهتر از نان‌های معمولی است. زیرا این نان‌ها به دیواره معده فشار وارد میکند و میزان میل فرد را برای کاهش وزن مصرف غذا و خوراکی‌های کمتر میکند.
باید‌ها و نبایدها سبک زندگی و چاقی
تماشای تلویزیون همزمان با خوردن مواد غذایی لذت‌بخش است. در صورتی که این نادرست‌ترین رفتار غذایی است. چرا که، فرد در این موقعیت متوجه میزان مواد غذایی دریافتی خود نیست. با متانت و آهسته غذا خوردن مزیت‌های بی‌شماری دارد که در دستورات اسلامی هم به آن تأکید شده است. چرا که انتخاب این شیوه غذا خوردن کمک میکند تا با نزدیک شدن به زمان پرشدن حجم معده، رفلکس‌های انتقال دهنده پیام سیری، به درستی عمل کنند و به این ترتیب فرد احساس سیری کند. برای رهایی از این موضوع و ارائه مدیریت صحیح، به غذا خوردن در محیط آرام می توان اشاره کرد.
نکات ساده ولی مهم سبک زندگی و چاقی
دریافت مناسب کالری روزانه، موضوعی است که همه گروه‌های سنی باید به آن توجه کنند. دریافت حجم قابل قبولی از مواد غذایی در طول روز، بایستی مد نظر همه گروه‌های سنی باشد. میوه و سبزیجات باید در تمام وعده‌های غذایی مورد توجه قرار گیرد. بطوریکه گاهی مصرف تا 7 سهم میوه و سبزیجات از سوی کارشناسان توصیه می‌شود. در واقع، مصرف میان وعده‌ها در حفظ سلامتی اهمیت دارد. به‌شرط آنکه به وعده‌های غذایی اصلی تعادل ببخشد.
استفاده از سبزیجات و میوه‌ها در میان وعده، موجب تعدیل کالری وارد شده به بدن نمی‌شود، بلکه از ولع مصرف مواد غذایی در وعده ناهار و شام کم میکند. همان طور که اشاره شد، مصرف سالاد، 15 دقیقه قبل از وعده اصلی کمک میکند تا فرد در وعده اصلی، حجم کمتری از مواد غذایی را دریافت کند. مشروط به‌این‌که هنگام خوردن سالاد، روغن زیتون فراوان و سایر افزودنی‌ها چشم پوشی شود.
سبک زندگی و چاقی در سنین مختلف
اگر چه، افراد در تمام گروه‌های سنی برای داشتن سبک غذایی درست، باید از نکات تغذیه‌ای مطرح شده تبعیت کنند، با این وجود، در مورد هر کدام از گروه‌های سنی، ویژگی‌های متفاوتی وجود دارد، که نیازمند رفتارهای تغذیه‌ای متفاوت است.
رفتارهای کودکان امروز با کودکان گذشته متفاوت شده و به‌جای بازی‌های فیزیکی، به بازی‌های بدون تحرک و کامپیوتری روی آورده‌اند. بنابراین، باید میزان نمک، چربی و مواد غذایی پر کالری در وعده‌های غذایی‌شان کاهش داده شود و والدین میزان مواد غذایی دریافتی آنها را در طول روزبه درستی مدیریت کنند.
نوجوانان
در خصوص گروه سنی نوجوانان، لازم است نکات دیگری در نظر گرفته شود. چرا که، نوجوانان باگام نهادن به زندگی اجتماعی تمایل به تجربه‌های مختلفی دارند، که این موضوع با رفت و آمد آنها به مراکز مختلف ارتباط مستقیم دارد. ضمن اینکه، در این هیاهو، به سراغ مراکز تهیه غذا و رستوران‌های متعدد می‌روند. به‌دلیل تغییر رفتار، در نتیجه تغییرات هورمونی در تلاش هستند از چارچوب و سنت خانواده پا فراتر بگذارند.
آنچه دراین بین قابل اهمیت است، دریافت پروتئین و چربی زیاد از طریق مواد غذایی تهیه شده در رستوران‌ها و غذاخوری‌ها است. نوجوانان معمولاً وعده صبحانه را درکنار خانواده میل نمی‌کنند. در فاصله میان صبح و ظهر به مصرف غذاهای سریع و پرکالری به همراه نوشابه تمایل پیدا می‌کنند، که بدون شک میزان انرژی دریافتی آنها را افزایش خواهد داد.
آمارها نشان می‌دهد، میزان دریافت میوه‌ها و سبزیجات در میان نوجوانان بخصوص پسران کاهش پیدا کرده‌است. با تغییر سبک زندگی نوجوانان و دعوت آنها به پیروی از الگوهای غذایی سالم از طریق اطلاع‌رسانی و تبلیغات، می‌توان آنها را از دایره مشکلات سلامت خارج و به انجام فعالیت‌های بدنی تشویق کرد.
نکته:
البته یک نکته مهم نیز وجود دارد که مربوط به گرایش نوجوانان به داشتن تناسب اندام است، و آن هم استفاده از مکمل‌ها است، که نیازمند دقت بیشتری است. این مکمل‌ها میزان پروتئین دریافتی روزانه را افزایش می‌دهد و زمینه بروز مشکلاتی را فراهم خواهد کرد.
در کل، جوانان پس از وارد شدن به بازار کار، یک یا دو وعده غذایی را دور از فضای خانه و خانواده میل می‌کنند و باید دقت بیشتری در انتخاب مواد غذایی دریافتی خود داشته باشند.
زنان خانه دار
زنان خانه‌دار از وضعیت بهتری برخوردارند. چرا که در انتخاب مواد غذایی و میزان دریافتی آن مختار هستند. در حقیقت، میانسالان بیشتر از سایرین نگران سلامتی خود هستند. و به‌دلیل اوقات فراغت بیشتر، بهتر می‌توانند در مورد مواد غذایی دریافتی تصمیم بگیرند. این گروه از افراد باید کالری کمتری دریافت کنند و فعالیت بدنی بیشتری داشته باشند.
سالمندان
با توجه به تغییرات فیزیولوژیک در بدن این گروه سنی و تغییر ساختار بدنی آنها، لازم است میزان انرژی دریافتی شان نسبت به قبل کمتر و حساب‌شده تر باشد. از طرفی دیگر، بیشتر سالمندان در دریافت پروتئین دچار مشکل هستند. از این رو باید در خصوص این گروه غذایی نیز دقت کافی صورت گیرد.
زنان باردار
دریافت‌های غذایی‌شان باید با تمام گروه‌های سنی متفاوت باشد. ضمن اینکه به توصیه‌های خانگی افراد غیر متخصص جامه عمل نپوشند. و براساس این نظریه، که باید به‌اندازه دو نفر مواد غذایی دریافت کنند، رفتار نکنند. چرا که، براساس نظریه‌های علمی، در تمام دوره بارداری، میزان اضافه دریافت کالری کمتر از 20 درصد است، و بیش از آن هیچ تأثیری در سلامت جنین نخواهد داشت. با این وجود افزایش مواد معدنی و مغذی دریافتی در سه ماهه نخست بارداری اهمیت دارد. از همین رو، متخصصان از دوره‌ای خاص مصرف مکمل‌های آهن و فولیک اسید را برای زنان باردار توصیه می‌کنند.
توجه:
اضافه وزن و چاقی در دوران بارداری و یا بعد از چند مرتبه بارداری، ریسک بیشتری را برای آن دسته از زنانی ایجاد میکند که در طول دوران بارداری به راهنمایی‌های اشتباه تن داده‌اند و با این کار عوارض مربوط به دوران بارداری و تولد نوزاد را برای خود خریده‌اند.
سخن پایانی سبک زندگی و چاقی
تغییرات در سبک زندگی موجب شده که افراد یا بیشتر غذا مصرف کنند، و یا کم تحرک‌تر شوند که این تغییرات باعث افزایش نرخ چاقی در جامعه می شود. در پاسخ به این سئوال که چگونه می‌توان بحران اضافه وزن را کنترل کرد، می شود گفت: پیروی از رژیم غذایی، اصلاح عادات غذایی، داشتن نظم در غذا خوردن، فعالیت بدنی منظم و فرهنگ‌سازی در رفتارهای اجتماعی از جمله مواردی است که می‌تواند در رفع بحران سبک زندگی و چاقی موثر باشد. سالم و تندرست باشید
منبع مدیریت استراتژیک بدن
