درمان چاقی در کودکان و نوجوانان
درمان چاقی در کودکان و نوجوانان _ در چند سال اخیر روند تصاعدی افزایش چاقی در کودکان و نوجوانان، زنگ خطر جدی را بصدا در آورده است. اضافه وزن در هر رده سنی مشکلات مختلفی را ایجاد می کند. در این مطلب سعی کردیم، به گوشه ای از عوارض، عوامل، و درمان چاقی در کودکان و نوجوانان اشاره کنیم.
پرداختن به این مشکل رو به گسترش، در جوامع شهری و روستایی، و چاره جویی و رایزنی های به موقع و ضروری را اجتناب ناپذیر است. و لازم است در راستای کنترل چنین رخدادی، هم زمان در دو بعد پیشگیری و درمان، اقدامات سریعی برای مهار نمودن و درمان های اصولی اضافه وزن و چاقی ها ایجاد گردد.
تعریف دوره نوجوانی
نوجوانی به سنین دوازده تا نوزده سالگی گفته می‌‌شود، که در این دوران، رشد سریع همراه با تغییرات جسمی، هورمونی، شخصیتی و روانی در فرد صورت می‌‌گیرد. در این سنین، سرعت رشد قد، به دلیل زیاد شدن ترشح هورمون رشد بیشتر است. این رشد سریع در دختران در سنین دوازده تا چهارده سالگی و در پسران در سنین چهارده تا شانزده سالگی اتفاق می‌‌افتد.
دوران سرعت رشد قدی، برای استحکام توده استخوانی بسیار مهم است. به همین دلیل، استفاده از غذاهای مفید برای دستیابی به این منظور ضروری و همیشه مورد تاکید بوده است. همچنین، پنجاه درصد وزن بزرگسالی فرد در این دوران حاصل می‌‌شود.
تغییراتی بدن در این دوران
بدن انسان در این دوره، از یک کودک، به یک بزرگسال تبدیل می‌‌شود. به طوری که در پایان دوران نوجوانی، ظاهر فرد، مانند یک بزرگسال می شود. از نظر اجتماعی، احساسی، و رفتاری نیز به تدریج مشخصات ظاهری او به بزرگسالان شبیه‌تر خواهد شد.
با شروع نوجوانی، مقدار هورمون‌های جنسی و هورمون رشد در خون به سرعت افزایش می‌‌یابد. در این مرحله که اصطلاحاً به آن دوره بلوغ گفته می‌‌شود، بالا رفتن مقدار هورمون‌های جنسی در خون، در شکل ظاهری بدن تغییراتی به وجود می‌‌آورد که مشخصات ثانویه جنسی، از جمله این تغییرات است.
وزن بدن هر فرد به عوامل مختلفی بستگی دارد:
1) ارث یا سابقه خانوادگی: مثلاً پدر و مادرهای چاق احتمال بیشتری دارد که فرزندان چاق داشته باشند.
2) نوع و مقدار غذای مصرفی: پرخوری و مصرف غذاهای چرب، سرخ کرده یا پرکالری احتمال اضافه وزن را بیشتر می‌‌کند.
3) میزان فعالیت بدنی: کم تحرکی باعث مصرف نشدن انرژی و ذخیره شدن آن به صورت چربی در بدن می‌‌شود.
4) عوامل روانی: بعضی از مشکلات از قبیل احساس دلتنگی، دلشوره، احساس عدم امنیت و افسردگی منجر می‌‌شود برخی از نوجوانان به پرخوری روی بیاورند و در نتیجه دچار اضافه وزن شوند.
عوارض چاقی در کودکان و نوجوانان
کودکان و نوجوانانی که اضافه وزن دارند بیشتر، مبتلا به چاقی و سندرم متابولیک هستند. سندرم متابولیک تجمعی از بیماریهای خطرناک مثل کلسترول، پرفشاری خون و انسولین بالا و دیابت است.
نکته:
اضافه وزن یک شبه اتفاق نمی‌‌افتد. وقتی کسی اضافه وزن دارد یعنی در طی یک دوره طولانی مقدار غذای او با فعالیت بدنی اش تعادل نداشته است.
برای اینکه بدانید نوجوان شما در چه وضعیتی است، می توانید از متخصصین تغذیه کمک بگیرید. چون نوجوانان به تغییرات رژیم و بطور کلی دخالت والدین در امور شخصی آنها، مثل غذاخوردن حساس هستند.
روش درمان چاقی در کودکان و نوجوانان
در کودکان و نوجوانان، به دلیل رشد، نمی توان رژیم های سخت را پیشنهاد کرد. به همین دلیل، درمان چاقی در کودکان و نوجوانان نیازمند حوصله بیشتر است، و اغلب دربرگیرنده آموزش و رژیم غذایی است.
آموزش عادت های صحیح در سنین خردسالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چون با افزایش سن تغییر این عادات مشکل است. عادت هایی که با فعالیت های طبیعی و بدنی در ارتباط هستند، پایه و اساس درمان و پیشگیری از چاقی اطفال را تشکیل می دهند.
از دیدگاه سنتی فرهنگ ایرانی، کودکانی که چاق هستند سالم تر تلقی می شوند. نحوه نگرش والدین به سلامتی کودکان، همچنین، پرورش ذائقه و الگوهای غذایی آنان به گونه ای است که، شیوع چاقی را، در آنان افزایش می دهد. در حقیقت، بعضی از مادران تصور صحیحی از وضعیت تغذیه کودکان خود ندارند، و آنها را به خوردن غذای بیشتر ترغیب می کنند.
بهترین زمان درمان چاقی در کودکان و نوجوانان
شاید این سئوال پیش بیاید، مناسب ترین اقدامات از چه زمانی باید آغاز گردد؟! در پاسخ باید گفت، بهترین زمان، بعد از تولد نوزاد و تمام دوران نوپایی و کودکی و نوجوانی می باشد. ضمن اینکه،دکتر مظهری متخصص تغذیه به مادران جوان توصیه می کنند که در تغذیه فرزندان شان در ایام نوپایی، کودکی و نوجوانی از به کارگیری روش ” پاتکا ” جدا خودداری نمایند.
” پاتکا ” یعنی دادن پاداش یا التماس و اجبار به خورانیدن لقمه ای بیشتر و یا جرعه ای اضافه تر، یا برعکس، تهدید کودک به اعمال تنبیه های جسمی و روحی، و یا قطع امتیازات داده شده، و یا تغییر جهت صدو هشتاد درجه ای، و تن دادن به کودک سالاری و اجرای بی چون و چرای خواسته های غیرمنطقی یا نامقبول کودک.
از همه بدتر ایجاد انحراف فکر و حواس پرتی برای هدایت لقمه ای غذا به دهان کودک با اداء و اصول هایی نامعقول، و درآوردن صداهای عجیب و غریب، و یا با نشانیدن بچه در مقابل تلویزیون و مشغول نمودن آنها به تماشای انواع کارتون ها و فیلم های تخیلی…!!
نقش خانواده ها در کنترل وزن بدن کودکان و نوجوانان
کودکان و نوجوانان قبل از هر چیز تحت تاثیر شیوه زندگی والدین خود قرار می گیرند. بنابراین، پدر و مادر قبل از هرگونه اقدامی، باید شیوه زندگی خود را اصلاح کنند. برای خود عادت های غذایی سالم ایجاد کنند و از تحرک بدنی مناسب در برنامه روزانه خود برخوردار باشند.
کودکان دارای اضافه وزن نیازمند حمایت های روانی خاص، از سوی والدین خود هستند. بنابراین، باید به تدریج، با تغییر الگوی غذایی و فعالیت بدنی وزن کودک اصلاح شود.
به عبارتی، توصیه غذایی را تنها برای کودک نیست. چون اگر قرار باشد خانواده رعایت رژیم غذایی سالم را رعایت نکند و تنها کودک رژیم غذایی داشته باشد، موثر واقع نمی شود.
نظارت بر تحرک و درمان چاقی در کودکان و نوجوانان
والدین باید نظارت کافی بر زمان تماشای تلویزیون و بازی های کامپیوتری و دیگر بازی های نشسته داشته باشند، و زمان تماشای تلویزیون محدود شود. عواقب افراط در تماشای تلویزیون و استفاده از رایانه، عدم تحرک و کاهش فعالیت های جسمی، افزایش دریافت کالری بیشتر به علت مصرف تنقلات در حین تماشای تلویزیون است.
کاهش دریافت گروه های غذایی مناسب مثل میوه ها و سبزیجات میوه های کم شیرین و گرایش به مصرف تنقلات مصنوعی تحت تاثیر تبلیغات اغوا کننده که در لابه لای برنامه های عامه پسند و پرطرفدار نشان داده می شود، در چاقی تاثیر زیادی دارد.
نکته:
بهتر است، از ابتدای کودکی، ذائقه فرزندان را به گونه ای پرورش داد، که به خوردن غذاهای پرکربوهیدرات و غنی از چربی های اشباع شده عادت نکنند، و تا حد ممکن مصرف این مواد را به حداقل برساند.
علل روحی روانی چاقی کودکان و نوجوانان
تاثیر چاقی بر روان کودکان و نوجوانان، از همان دوران مهدکودک شروع می شود. محققان می گویند، بچه های چاق از همان دوران، دچار احساس تنهایی و ترس بیشتری می شوند. به گزارش رویترز، از نظر پژوهشگران، احساس تنهایی، افسردگی و اضطراب این کودکان بیشتر از هم سن و سال های لاغرشان است و هرچه هم که زمان بیشتری بگذرد، این احساس در آنها تشدید می شود.
بررسی ها نشان می دهد بچه های چاق، مهارت های کمتری نسبت به لاغرها در مدرسه به دست می آورند و پسران چاق در سنین مدرسه، رفتارهای برون گرایانه و صمیمانه کمتری را بروز می دهند و بیشتر از بچه هایی که وزن نرمال دارند، علائم افسردگی را در خود نشان می دهند.
رژیم لاغری و کاهش وزن کودکان و نوجوانان
برای رژیم گرفتن، هرگز رژیم های سخت و طاقت فرسا را پیشنهاد نمی شود. شایدف این رژیم ها کالری دریافتی روزانه نوجوانان را بسیار کم کند، اما، هرگز این کار را نکنید. زیرا، نه تنها، مواد مغذی مورد نیاز را به بدن نمی رساند، بلکه، آنها را خسته می کند، و نهایتا رژیم را رها می کنند. و حتی ممکن است وزنی بسیار بیشتر از قبل بگیرند.
کودکان و مخصوصا نوجوانان، از یک سو، در حال رشد بوده، و نباید با به استفاده از روش های نامتعادل، آنها را به گرسنگی های پنهان، یعنی عدم دسترسی لازم و کافی سلول های در حال رشد، دچار نمود.
و یا با کاهش مقداری زیاد از غذای روزمره و کاهش زیاد درشت مغذی های انرژی زا، آنها را به عدم تامین حداقل کالری مورد نیاز دچار نمود که بدن آنها جهت تامین حداقل انرژی مورد نیاز به تجزیه پروتئین ها و اسیدهای آمینه ضروری و غیرضروری سوق داده شود.
چرا که، طبیعتا آثار این موارد، باعث کند شدن و یا وفقه کامل روند رشد جسمی و عدم دستیابی به حداکثر ظرفیت فکری آنها خواهد شد.
نتیجه گیری درمان چاقی در کودکان و نوجوانان
در چاقی مانند هر بیماری دیگر، همیشه پیشگیری از درمان موثرتر است. همان طور که گفته شد، تغییر روش زندگی از عوامل مهم پیشگیری از چاقی است که باید توسط خانواده و مدرسه جدی گرفته شود تا در آینده با کاهش میزان چاقی سلامت افراد جامعه افزایش یابد.
از طرف دیگر، باید برنامه مناسبی برای درمان نوجوانان چاق طراحی شود تا این گروه از نوجوانان در آینده سلامتی خود را به دست آورند. بی تردید از آینده بچه های چاق باید ترسید. اگر از همین الان به فکر کاهش وزن و چاقی کودکان و نوجوانان نباشیم، فردایی پر از خسارات جانی و هزینه های بالای درمانی و جامعه بیماری خواهیم داشت.
منبع مدیریت استراتژیک بدن
