تایید اجتماعی

در مسیر برگشت به خانه، سر یک چهاررا با یک عده از آدم ها مواجه می شوی که همه به آسمان خیره شدند. بدون این که فکر کنی، تو هم به بالا زل میزنی. چرا؟ تایید اجتماعی.
وسط سمینار، زمانی که سخنران اوج حرف هایش را به نمایش می گذارد، یک نفر شروع به کف زدن می کند و ناگهان همه حضار با او همراه می شوند. شما هم همینطور. چرا؟ تایید اجتماعی.
بعد از صرف غذا در رستوران، وقتی داری از در خارج می شوی؛ می بینی مردم پولی را به عنوان انعام پرداخت می کنند، احتمالا شما هم انعام می دهی.هر چند که حقوق دربان ها را صاحب رستوران می پردازد. پس ما داریم چیکار می کنیم؟! تایید اجتماعی.
تایید اجتماعی، که گاهی از آن به عنوان غریزه جمع گرایی یاد می شود، تاکید دارد افراد وقتی مثل بقیه عمل می کنند که احساس می کنند رفتارشان درست است. به عبارت دیگر، هر چه تعداد افرادی که رفتار یا عقیده خاصی را دنبال کنند، بیشتر باشد ما آن رفتار را بیشتر درست می پنداریم.
اما چرا این گونه عمل می کنیم؟ خب، در گذشته، دنباله روی از دیگران، راهکار مناسبی برای بقا بود. فرض کنید پنجاه هزار سال پیش با دیگران انسان های برای شکار رفته بودید. ناگهان دوستان فرار می کردند. شما چه کار می کردی؟ همان جا می ماندی؟ تا سبک و سنگین کنی که چه اتفاقی افتاده.
خیر، تو هم به سرعت دنبال دیگران می دویدی. ما نوادگان بی واسطه کسانی هستیم که از رفتار دیگران پیروی می کردند و این مسئله آنچنان در عمق وجود ما ریشه دوانیده که امروز هم از آن استفاده می کنیم.
صنعت تبلیغات نیز از ضعف ما در قبال تایید اجتماعی حسابی استفاده می کند مثلا در فروشگاه ها با یک آب میوه و یا یک تکه پنیر و مشتی زیتون بعنوان تست به سراغتان می آیند و با استفاده از تکنیک تقابل شما را به دام می اندازد. این تکنیک در زمان باستان نیز وجود داشته است. فرض کنید روز خوش شانسی شما بوده و یک گوزن شکار می کنید. احتمالا نمی توانید تمامش را در یک روز بخوری و تصمیم می گیری این گوزن را با گروهی دیگر تقسیم کنید. و این بدان معناست که تو هم وقتی خوش شانس نباشی می توانی از غنیمت دیگران استفاده کنی.

خطای تایید اجتماعی

مریم می خواهد وزن کم کند. او سبک زندگی مشخصی را انتخاب کرده و هر روز صبح با ترازو، پیشرفتش را برسی می کند. اگر وزنش کم شده باشد، خودش را تحسین می کند و رژیم غذایی اش را موفقیت آمیز می داند.اگر وزنش اضافه شده باشد، آن را یک نوسان طبیعی در نظر گرفته و فراموشش می کند. او ماه ها با این تصور باطل ادامه می دهد.
خطای تایید یعنی تمایل به تفسیر اطلاعات جدید، به گونه ای که با اعتقادات و باور های ما هماهنگ باشد. به بیان دیگر، هر داده جدیدی را که با نظر کنونی ما تناقض داشته باشد را فیلتر می کنیم. یادتان باشد خطای تایید، ریشه در باور های غلط ما دارد.
اما چیکار می توانیم بکنیم که اسیر خطای تایید نشویم؟ استفاده از تجربه چارلز داروین شاید سودمند باشد. او از همان دوران جوانی دائما با خطای تایید در وجود خود مقابله می کرد. هر زمان که تناقضی در تئوری اش مشاهده می کرد، سریع آن ها را یادداشت می کرد. او می دانست مغز به صورت فعال بعد از مدتی کوتاه شواهد متضاد را فراموش می کند. یعنی اینکه با بکار بردن ” قانون استثنا ” وجود شواهد متضاد را پنهان می کرد.

از بین بردن خطای تایید اجتماعی

همانطور که گفتیم، ما مجبوریم راجع به دنیا و زندگی خودمان، یک سری باور به وجود بیاوریم. بیشتر اوقات با فرضیات سرو کار داریم و این فرضیات هر چه مبهم تر باشد خطای تایید قوی تر می شود.
در زندگی خود، چه بر این باور باشی که مردم ذاتا خوب اند و چه معتقد باشی مردم ذاتا بدند، هر روز مدرکی پیدا می کنی که نظر تو را تایید کند و در هر دو حالت، خیلی ساده شواهد تناقض را نادیده می گیرید.
طالع بین ها و اقتصاددان ها، باورهای فلسفی و دینی، خبرنگاران و نویسندگان و در نهایت اینترنت، بطور خاص زمین حاصل خیزی برای خطای تایید هستند. در این روند، محتوا را چنان با علایق فردی سازگار می کنند که شما نظریه های جدید و متفاوت را دیگر نمی بینید و ناگزیر به اجتماع های افراد همفکر می رسیم که اعتقادات و باورهای غلط و خطای تایید ما را تقویت می کنند.
برای مبارزه با خطای تاید، سعی کنید باورهای خودتان  را در مورد سلامت، رژیم غذای و استراتژی تغذیه بنویسید و شروع کنید به پیدا کردن شواهد متناقض و استثنا ها که شمارو به انحراف می کشاند. خلاص شدن از شر عقاید، سخته؛ ولی ضروری است.

نویسنده: علیرضا آزاد
مشاور ارشد مدیریت استراتژیک بدن