فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟ فرافکنی (Projection) یک مکانیسم دفاعی است که در آن افراد به صورت ناآگاهانه امیال، اعمال و رفتار ناپسند خود را به دیگران نسبت میدهند. در بسیاری از اوقات ما انسانها به صورت روزانه دچار فرافکنی میشویم و در عین حال از آن غافلیم. در این مکانیزم دفاعی، فرد به جای پذیرش و کنترل احساسات و عواطف نامطلوب خود، آنها را نسبت به فرد دیگری انعکاس میدهد. در واقع، فرافکنی مکانیزمی دفاعی است که افراد برای مواجهه با احساسات و عواطف ناخوشایند بهطور ناخودآگاه بهکار میبرند.
تابهحال پیش آمده از فردی خوشتان نیاید فقط به این خاطر که خود را متقاعد کنید تا این شخص نسبت به شما حس انتقامجویی و دشمنی دارد؟ این حسوحال، مثالی از فرافکنی است. خوشبختانه، راهکارهایی وجود دارد که به شما نشان میدهد چرا دچار فرافکنی میشوید و به کمک آنها میتوانید این مکانیزم دفاعی را متوقف کنید. همراه ما باشید تا این راهکارها را برایتان بگوییم.
ارتباط فرافکنی با فرضیه بافی
اگرچه همه جا دیدهایم که میگویند هیچکس مانند کس دیگر رفتار نمیکند؛ من به این نتیجه رسیدهام که تمایل به خیالبافی و فرضیه سازی در همه انسانها منشأ مشترک دارد.
متأسفانه فرضیه سازی که ارتباط بسیار نزدیکی با فرافکنی روانی دارد نه تنها چیزی است که همه ما دچار آن هستیم، بلکه در ازای آن هزینههای بسیار زیادی را متحمل میشویم. اگر شما فرافکن حاد باشید، در بین اطرافیانتان به شدت دچار اضطراب میشوید و احساسات منفی مانند عصبانیت، ناامیدی، خشم و قضاوت همیشه همراه شما خواهند بود. خب، اگر تا اینجای کار، به این نتیجه رسیده اید که یک فرافکن سریالی هستید، این مقاله را تا آخر بخوانید.
فرافکنی روانی چیست؟
زمانی که شما احساس ناراحتی، خجالت و یا عصبانیت بسیار زیادی دارید و میخواهید آنها را دور بریزید چه میکنید؟ براساس نظریه روانشناس معروف زیگموند فروید این احساسات از سوی شما به فرد دیگر پرتاب میشود و فرد دیگر متحمل تبعات رفتار اشتباه شما میگردد. خوشبختانه و یا متأسفانه این جابجایی احساسات و پرتاب احساسات به سمت شخص دیگر باعث میشود تا ما بتوانیم راحتتر با آن زندگی کنیم. چرا که دیگران مسئول کارهای اشتباه ما میشوند و نه خودمان.
اما نتیجه خارج کردن احساسات از خودمان و پرتاب آن به سمت افراد دیگر این است که هر روز بیشتر از این موضوع متضرر خواهیم بود چرا که باعث ایجاد یک تصویری خیالی از خود به عنوان قربانی و یا آدم خوب میشویم و آدم های بد داستان دیگران میشوند در حالی که واقعیت چیز دیگریست. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
اساس فرافکنی چیست؟
«زیگموند فروید»، روانشناس اتریشی، که اساس فرافکنی را تعریف و ریشهیابی کرده است. فروید به پدر علم روانشناسی معروف است. به خاطر همین لقب و جایگاه است که گاهی به این مکانیزم دفاعی، «فرافکنی فرویدی» نیز گفته میشود. در جلسات درمانی که فروید با افرادی دچار فرافکنی داشت، متوجه نکتهای شد: گاهیاوقات، افراد دچار فرافکنی، دیگران را به داشتن احساساتی متهم میکنند که خودشان نمایش میدهند. با این کار و نسبتدادن و شریککردن دیگران در احساس خود، بهتر میتوانند با این احساسات دستوپنجه نرم کنند.
مثال کلاسیک و سنتی که دربارهی فرافکنی فرویدی مطرح میشود، این است: زنی خیانتکار به همسرش بهتان خیانت میزند یا شخصی احساس میکند که حتما باید دزدی کند و این احساس و نیت را به دیگران نسبت میدهد. بنابراین فرد مذکور مدام احساس میکند که گویا کیف پول او دزدیده شده است یا وقتی چیزی میخرد، فکر میکند که بیشتر از حد لازم از او پول گرفته شده است. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
مثالی از فرافکنی
این مکانیزم دفاعی همیشه به سادگی قابل تعریف و شناسایی نیست. اما این حس و مکانیزم زمانی بیشترین نمود پیدا میکند که افراد مجبور به تعامل و ارتباط با کسی میشوند که از او خوشششان نمیآید ولی مجبور هستند مؤدبانه نیز رفتار کنند. برای مثال وقتی خواهر همسرتان به شدت رابطهی خوبی با او دارد، این امکان وجود دارد که حس نفرت نسبت به آن فرد در شما پا بگیرد. شما مجبور هستید که با خواهر همسرتان رفتار خوبی داشته باشید، اما در طول زمان متوجه میشوید که او از شما خوشش نمیآید.
هرگاه که جمعی خانوادگی وجود داشته باشد؛ بهویژه زمانی که همسرتان هم حضور داشته باشد، احساس میکنید که خواهر همسر رفتاری موذیانه و آزاردهنده با شما دارد. حتی به دلیلتراشی نیز روی خواهید آورد؛ برای مثال به همسرتان میگویید که علیرغم تلاشهای زیادی که برای رابطه با خواهرش به خرج میدهید، او همچنان شما را دوست ندارد. همانطور که شرح داده شد، در این مثال، شما هستید که نفرت و بیعلاقگی خود به خواهر همسرتان را فرافکنی میکنید. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
مثالهای معمول از فرافکنی روانی
هدف از این که ماسک فرافکنی را بشناسیم این است که بتوانیم به این چرخههای رفتاری در اعمال روزانه خودمان پی ببریم. در ادامه به برخی از معمولترین مثالها در مورد این مکانیسم دفاعی که روزانه مرتکب آن میشویم اشاره شده است.
ازم متنفره!
چه در خانه، چه در محل کار و چه در هر موقعیت دیگری معتقدیم رییسمان، همکارمان، مادرزنمان، اعضای فامیل و افراد دیگری که با آنها در ارتباطیم بدون هیچ دلیلی از ما متنفرند و یا ما را دوست ندارند. مسلما رفتاری دیده ایم و یا حرفی شنیده ایم که ما را به این نتیجه رسانده که فردی از ما به طور مخفیانه متنفر است اما باید بدانیم این عبارت از من متنفره حاصل فرافکنی است. جالب است که بدانید زمانی که از کسی به شدت بدمان میآید در اولین مرحله سعی میکنیم از این احساس به وسیله پرتاب کردن آن به سمت طرف مقابل فرار کنیم.
خدای من! چقد زشت و چاقه
تا کنون چند بار پشت سر مرد و یا زنی که ظاهر ناپسندی برای شما دارد غیبت کرده اید؟ احتمالا احساس میکنید که از آن فرد متنفرید و بی نهایت از او بدتان میآید درحالی که چاقی فرد مقابل برای شما بهانه ایست که مشکلات موجود در تصاویر و بدن خود را فراموش کنید! احتمالا شما احساس خوبی نسبت به بدن خودتان ندارید و به صورت ناخودآگاه تنفرتان را به سمت شخص دیگر پرتاب میکنید.
اگه من بتونم، بقیه هم میتونن!
شاید این مورد یکی از تهوع آور ترین نوع فرافکنی باشد (البته گاهی میتواند انگیزه بخش باشد اما درباره دیگران کاملا غیر واقعی است). حتما در تبلیغات تلویزیونی مواردی دیده اید که یک انسان خوش تیپ میآید و میگوید: من 30 کیلو تو 3 هفته وزن کم کردم تو هم میتونی!! یا من 1245 دلار تو یک شب درآوردم تو هم میتونی! این موارد مثالهای ساده ای برای این نوع فرافکنی است. در این نوع فرافکنی افراد توجه نمیکنند که هرکس تواناییهای متفاوتی دارد. این مورد یکی از مواردی است که ما نیز شخصا دچار آن میشویم. به عنوان مثال در مورد بچههایمان فکر میکنیم و میگوییم: چون من ورزشکار موفقی بودم، اونم میتونه باشه و یا در مورد همکارمان میگوییم وقتی من تونستم این پروژه رو مدیریت کنم، حتما اون هم میتونه! معمولا این نوع فرافکنی مسبب ایجاد مشکلات فراوانی از جمله خستگی و ناامیدی میشود.
چقد بده! از من دورش کنین
منظور از این نوع فرافکنی واکنشهای تند و سریع است. به عنوان مثال ممکن است شما به کسی که درس موسیقی بخواند بگویید: آخه موسیقی هم شد رشته؟ و احتمالا این در حالیست که شما در ناخودآگاه خودتان آرزو دارید که بتوانید یک موزیسین خوب و موفق باشید.
آدمای دیگه ناراحتم میکنن!
عموما اضطراب و یا کشمکش درونی که در ارتباط با دیگران احساس میکنیم حاصل همان حسی است که نسبت به خودمان داریم. زمانی که دچار احساس ناامنی و یا عزت نفس پایین هستیم، عموما اشکالات را از افراد دیگر میبینیم و نه از خودمان. این نوع از فرافکنی در افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند بیش از همه دیده میشوند.
داره بهم خیانت میکنه!
ترس این که همسر شما در حال خیانت است و یا قابل اعتماد نیست نیز میتواند نتیجه ای از احساسی باشید که شما نسبت به خودتان دارید. ممکن است شما در یک در رابطه عاطفی احساس کنید مجذوب فرد دیگری شده اید. گاهی این احساس همراه با ترس و خجالت همراه بوده و این احساس بد به وسیله شما به سمت طرف مقابل پرتاب میشود. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
علت فرافکنی چیست؟
همانطور که قبلتر نیز عنوان شد، این واکنش نوعی مکانیزم دفاعی است و مکانیزمهای دفاعی برای مواجهه و کنارآمدن با احساسات و عواطفی است که ما برای ابراز و کنارآمدن با آنها مشکل داریم. در مثالی که در قسمت قبل عنوان شد، وقتی به خواهر همسرتان و زمانی که با همسرتان میگذراند حسادت میکنید، از این حس حسادت ناراحت هستید و نگرانید که سایر اعضای خانواده متوجه آن بشوند و نسبت به شما تصور بدی پیدا کنند.
واکنش شما به هجوم این احساسات منفی این است که ناخودآگاه، رفتار و احساسات خود را به خواهر همسرتان نسبت میدهید. درواقع به جای اینکه مشکل خود با این حجم از نفرت را حل کنید با انتقال و نسبتدادن آن به طرف مقابلتان دچار فرافکنی میشوید. فرافکنی، نمونهای از واکنشها و مکانیزمهای دفاعی بیشماری است که افراد مختلف معمولا به آن دچار میشوند. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
سایر مکانیزمهای دفاعی
فرافکنی های روزانه که از آنها غافلیم. مکانیزمهای دفاعی رایج دیگر از این قرار هستند:
۱. انکار
این مکانیزم به معنای عدم پذیرش واقعیت است. برای مثال وقتی پزشک به شما دربارهی بیماری ناخوشایندی اطلاع میدهد، سعی میکنید از پذیرش این مسأله که به بیماری خاصی دچار شدهاید، امتناع کنید.
۲. تحریف
این مکانیزم نیز فرد واقعیت را آنطور که نیاز دارد، تغییر میدهد. برای مثال وقتی شریک عاطفی زندگیتان از تعهدات رابطه میهراسد، فکر میکنید که به شما خیانت میکند.
۳. تهاجم انفعالی
در این روش نیز بهطور غیرمستقیم سعی میشود تا تهاجم و واکنشی نسبت به فرد یا موضوعی نشان داده بشود. برای مثال وقتی با همکارتان سر مسألهای درگیر شدهاید، برای انتقام طور دیگری قضیه را تلافی میکنید و در محل مختص پارک خودروی او، خودروی خود را پارک میکنید.
۴. واپسرانی
در این روش دفاعی نیز به جای حلوفصل مشکل، سعی بر پوشاندن احساسات واقعی میشوید. برای مثال وقتی تصادف میکنید و نمیتوانید جزئیات امر را بهخاطر بیاورید، گاهیاوقات مغز برای کمک به شما هدفمند بخشی از این خاطرات و جزئیات را به فراموشی میسپارد.
۵. تعالی (سابلیمیشن)
تبدیل انرژی احساسات منفی به امور مثبت. برای مثال وقتی عصبانی میشوید شروع به نظافت و تمیزکاری منزل میکنید.
۶. افتراق
با درنظرگرفتن ملاحظاتی بهطور موقتی برای دچارنشدن به احساسات، شخصیت خود را تغییر میدهید. برای مثال زمانی که در مجلس ترحیمی شرکت میکنید، برای اینکه دیگران ناراحت نشوند خود را کنترل میکنید.
مکانیزمهای دفاعی همیشه ناسالم و بد نیستند. درواقع، برخی از مکانیزمهای دفاعی برای مواجهه با رویدادهای استرسزا ضروری هستند. برای نمونه، طنز نوعی مکانیزم دفاعی است که افراد برای مقابله با استرس از آن بهره میبرند. استفاده از طنز در موقعیتهای سخت ضمن آزادشدن احساسات، باعث شاد کردن دیگران نیز میشود. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
روشهایی برای متوقفکردن فرافکنی
متأسفانه بیشتر افراد زمانی متوجه دچاربودن خود به فرافکنی میشوند که خیلی دیر است، اما برای مقابله با دچارشدن به این مشکل در آینده، گامهایی وجود دارد که میتوانید از آنها بهره ببرید. اولین قدم مثبت این است که روابط منفی خود را در زندگی شناسایی کنید. ببینید که با چه کسی در خانواده یا محیط کار نمیسازید. سعی کنید دریابید که مشکل کجا است و این دشمنی از کجا ریشه میگیرد. گاهیاوقات کمکگرفتن از مشاور به شما کمک بیشتری برای کشف درست مشکل و آزاد و صادقانه صحبتکردن میدهد.
اگر به شناخت درستی نسبت به دچارشدنتان به فرافکنی بشوید، در آینده و تعاملات آتی خود بهتر میتوانید مسیر و میل به اجرای این مکانیزم دفاعی را در خود مدیریت کنید. سعی کنید، مشکلات و اختلافات را با روشهایی سرراست و واضح حل کنید و از حالت تدافعی بپرهیزد. کلید حل این مشکل شناخت نقاطی از رفتارتان است که در لاک دفاعی فرو میروید. باید این لحظهها را شناسایی کنید و به حالتی مثبت واکنش نشان بدهید. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
حالا بهتره چند تمرین ساده اما مستمر را انجام دهیم:
– اگر متوجه شدید که نسبت به رفتار دیگران واکنش شدیدی از خود نشان می دهید، می توانید از خود بپرسید خوب، درست است که فرد الف رفتارهای نامناسبی دارد، ولی چرا من باید تا این اندازه نسبت به او حساسیت نشان دهم و از او متنفر باشم. پس حتما اشکالی در من وجود دارد که تا این اندازه حساس هستم و از طرفی اگر دیگران را افرادی در حال رشد ببینید، به جای نشان دادن واکنش های منفی شدید با انها مدارا خواهید کرد و با خود خواهید گفت رفتارهای نامناسب آنها از تاریخچه زندگی آنها بر می خیزد و اگر زندگی فرصت های مناسبی در اختیار آنان قرار دهد، مطمئنا اصلاح خواهند شد.
– به مدت یک هفته خود را زیر نظر بگیریم، اگر از کسانی رنجیده ایم، دلایل رنجش و رفتاری که باعث این رنجش شده را یادداشت کنیم. سپس برگذشته خود مرور کنیم. آیا تاکنون این رفتارها یا ویژگی های منفی در ما دیده شده است یا خیر؟
– نظر خود را در باره نزدیکان، دوستان، افراد خانواده و همکاران بنویسیم و در صورت امکان از آنها نیز نظر خواهی کرده یا لااقل قبل از قضاوت قطعی کمی به افشای واقعیت فرصت دهیم تا حقیقت روشن شود.
– برای بهتر شدن زندگی، به دیگران چه توصیه ای می کنیم؟ فهرستی از پندارها قضاوتها و توصیه هایی که به دیگران می کنیم، تهیه کنیم. آیا تمام تصورات و قضاوتهایمان نسبت به دیگران صحیح هستند؟ آیا این توصیه ها برای خودمان مناسب نیستند؟ شاید این توصیه ها برای ما نیز مفید باشند. پس کافی است به توصیه هایی که به دیگران می کنیم ابتدا خود عمل کنیم تا به نتیجه مثبت فرافکنی دست یابیم. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
انواع فرافکنی
فرافکنی همواره مکانیزمی منفی به شمار نمیآید. هرچند در فرافکنی فرویدی، این شکل از مکانیزم دفاعی نامطلوب به شمار میآید، اما در کل انواعی از مکانیزمهای دفاعی وجود دارد که میتوانند مثبت و سازنده باشند.
فرافکنی مکمل:
در این نوع از فرافکنی، فرد فکر میکند که دیگران نیز نظرات و آرایی مشابه او دارند. چنین رفتاری کاملا رایج است. برای مثال وقتی دربارهی آزاررساندن به حیوانات خبری میشنوید، با خود فکر میکنید چطور ممکن است دیگران نیز مانند شما برای حیوانات ارزش قائل نباشند یا برای نمونه با وجود اینکه نمیدانید دیگران چگونه رنگها را میبینند، فکر میکنید که آنها نیز دقیقا مشابه شما رنگها را میبینند و درک میکنند. در این مثال شما درحال فرافکنی دید خود نسبت به رنگها به سایر افراد هستید.
فرافکنی مکمل چندان رایج نیست و کمی متفاوت است. افرادی که فرافکنی مکمل دارند گمان میکنند که سایرین نیز مهارتها و تواناییهای مشابه آنها را دارند. برای مثال اگر آشپز خیلی خوبی هستند، اینطور میپندارند که همه به سادگی و خوبی آنها قادر به درستکردن کیک مربایی هستند که البته چنین نگرشی اشتباه است.
فرافکنی راه مناسب و سالمی برای مدیریت احساسات نیست. البته ترک این عادت برای برخی دشوار است. بار بعدی که دست به فرافکنی زدید لحظهای توقف کنید و از خود بپرسید که چرا چنین رفتاری دارید. باور کنید متوجه میشوید که مبارزه و مواجهه با غولهای منفینگری در ذهن، بسیار سادهتر از انتقال احساسات ناخوشانید به دیگران و انتسابشان به آنها است. فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
شیوهی مدیریت احساسات دشوار
تجربهی احساساتی نظیر حسادت، عصبانیت، خشم و آزردگی طبیعی است. اما تاکنون احساس کردهاید که این احساسات شما را از پای درمیآورند و اسیر خود میسازند و برای مقابله با آنها نیاز به انرژی خیلی زیادی دارید؟ همه می توانند از گزینههایی سالم و مناسب برای مواجهه با احساسات دشوارشان بهره ببرند. کافی است اراده و تلاش به خرج داده بشود.
آیا در مورد مکانیسمهای دفاعی خود فکر کرده اید؟ آیا میتوانید نشانههایی از فرافکنی در رفتار و افکار خود بیابید؟ دیدگاههای خود را با مخاطبان ستاره درمیان بگذارید.
فرافکنی چیست و چطوری میشه با آن مقابله کرد؟
گردآوری: مدیریت استراتژیک بدن
برگرفته از: lonerwolf